Een goed jaar voor de noren op Tiengemeten

“Komen er veel Noren op Tiengemeten dan? Nee, tenminste niet dat ik weet. Maar bij de mensen die muizen inventariseren wordt de noordse woelmuis (Microtus oeconomus arinicola) vaak een noor genoemd. Het is een zeer bijzonder diertje. Ik ga nu niet zoals in zoveel publicaties zeggen dat het een endeem is en dus uniek op de wereld en dat hij alleen in Nederland voorkomt en dat we er dus zuinig op moeten zijn. Dat weten we al, dus genoeg daarover.”

Een echte overlever

De noordse woelmuis is voor mij zo bijzonder omdat het een overlever is, een echte vechter. Daar waar elementen als zand, wind en getij de dienst uitmaken, waar de meeste dieren weg blijven omdat ze daar niets te zoeken hebben, juist daar leeft de noordse woelmuis! Het diertje kan uitstekend zwemmen en steekt rivieren en meren van honderden meters breed moeiteloos over. Komt de noordse woelmuis terecht in een gebied waar hij niet vindt wat hij zoekt, dan loopt hij tot wel drie kilometer om zijn plekje te vinden. Steeds weer alle gevaren trotserend. Een echte stoere muis dus.

Toch ook een zwakke plek

Helaas heeft de noordse woelmuis, net als mensen, een zwakke plek. Voor de noordse woelmuis is dat zijn eigen familie! Zijn neven en nichten zoals de rosse woelmuis (Myodes glareolus), de veldmuis (Microtus arvalis) en de aardmuis (Microtus agrestis), jagen hem door hun grote aantal zijn leefgebied uit naar de rand van water en land. Onze stoere woelmuis leeft alleen en kan zo’n overmacht niet aan, met als resultaat verbanning naar ruig, guur, ondoordringbaar gebied. Daar houdt hij stand. Tenminste? Totdat de mens de dynamiek in het Deltagebied wist te beteugelen met zeedijken en waterkeringen. Toch heeft de noordse woelmuis ook daar een antwoord op gevonden: nu leven de noren op geïsoleerde eilanden waar hij wel, maar de rest niet naar toe kan zwemmen. Daar leeft hij zijn leven en heeft alle ruimte.

Tiengemeten een bolwerk van de noordse woelmuis

Zo’n afgelegen eiland en dus onbereikbaar voor andere woelmuizen (als wij ze er tenminste niet heen brengen) is Tiengemeten in het Haringvliet. Dit eiland van Natuurmonumenten is één van de weinige plaatsen waar de noordse woelmuis nog in redelijke aantallen voorkomt. Dit weten we doordat er jaarlijks onderzoek gedaan wordt met life traps (vallen waar de muizen in blijven leven) en door het uitpluizen van braakballen van de kerkuilen. In die braakballen zitten schedels van de dieren die de uil heeft gegeten. En die schedels worden op naam gebracht, zodoende geven ze extra informatie over in de omgeving aanwezige muizensoorten.

2015 een goed jaar, en hoe nu verder?

Op basis van het vallenonderzoek dat Hoekschewaards Landschap en Zoogdierwerkgroep KNNV Voorne uitvoerden in september leek het er al op dat het een goed jaar zou worden. Die verwachting kwam uit met meer dan 20 vangsten van noordse woelmuizen. Tijdens deze inventarisatie werden ook de bewuste braakballen verzameld. Tijdens het uitpluizen bleek pas echt dat deze bijzondere muis het goed heeft gedaan in 2015; er werden 88 schedels van noordse woelmuizen gevonden! Van de 356 prooidieren is dat 24,7%! Dat is werkelijk een mooi resultaat en geeft hoop voor de toekomst. Gelukkig neemt Natuurmonumenten de adviezen voor een goed beheer voor deze muis heel serieus, en dat lijkt zijn vruchten af te werpen. Het is nog te vroeg om feest te gaan vieren, omdat de noordse woelmuis, net als andere muizensoorten, in aantal kan schommelen. Om een vinger aan de pols te houden, zal de komende jaren het onderzoek doorgaan. Hopelijk zal blijken dat Tiengemeten een echt stevig bolwerk is voor deze stoere en bedreigde muizensoort.

Tekst & foto’s: Merijn van den Hoogenhoff, Zoogdierwerkgroep Hoekschewaards Landschap