Limosa limosa. Grutto

Satelliet herkent weidevogelvriendelijk weiland

Rijksuniversiteit Groningen
20-JAN-2018 - Met nieuwe, op radar gebaseerde, satellietwaarnemingen wordt in beeld gebracht hoe intensief graslanden worden gebruikt. Met behulp van deze satellietbeelden van agrarische landschappen kan worden bepaald hoe geschikt een specifiek weiland is voor weidevogels. De methode is ontwikkeld door Dr. Ruth Howison, Prof. dr. Han Olff en collega-onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen.

Om te zien hoe weilanden veranderen in het voorjaar, gebruikten de onderzoekers herhaalde metingen van de Sentinel-1: een nieuw satellietsysteem van de ESA. Deze meet de structuur (hoogte en dichtheid) van vegetatie. Die metingen zijn zo nauwkeurig dat zelfs de groei van het gras op individuele weilanden kan worden bepaald. Zag de satelliet weinig veranderingen over de tijd, dan bleek het te gaan om extensief gebruikte weilanden. De weilanden waar veel veranderingen in de vegetatiestructuur werden gemeten, bleken intensief gebruikte weilanden, waar het gras hard groeit en iedere vier weken wordt gemaaid. Daarnaast herkende de satelliet een tussengroep, waar bijvoorbeeld een uitgesteld maaibeleid gold, of waar grote grazers rondliepen.

Nieuwe satelliet kijkt door de wolken

De onderzoekers analyseerden de gegevens van de Europese satelliet die sinds 2015 het oppervlak scant met behulp van een kortegolfinfraroodradar. “In het verleden konden satellieten al kijken naar de hoeveelheid 'groen' op aarde”, vertelt Howison. “Maar bij bewolking werd weinig waargenomen. Deze moderne radar kan ook ‘door de wolken heen kijken’. Hij kan daardoor iedere twaalf dagen, weer of geen weer, beelden maken van hetzelfde stukje aarde. Hij kijkt bovendien gedetailleerd genoeg om verschillende stukken weiland te herkennen met bijvoorbeeld kort en lang gras.”

Gruttovriendelijk

De analyses van intensief of extensief gebruikt land, zoals dat werd herkend door de satelliet, legde Howison vervolgens naast verspreidingsgegevens van broedende grutto’s. “Het bleek dat onze nationale vogel vooral in de tussengroep van extensief beheerde weilanden broedt, en het minst in de stukken die door de satelliet als ‘intensief’ werden beoordeeld. Daarmee hebben we laten zien dat ook een satelliet het verschil ‘weet’ tussen weidevogelvriendelijk beheerde grond en intensief beheerde grond.”

Grootschalige metingen

De metingen van de satelliet laten zien dat je op een betrouwbare manier grootschalig de intensiteit van het landgebruik kunt analyseren, ook in moeilijker toegankelijke gebieden zoals in Rusland of China. “In een tijd dat er volop wordt gediscussieerd over de achteruitgang van biodiversiteit in agrarisch gebied, is het belangrijk om de intensiteit van het landgebruik systematisch en op een grote schaal te kunnen volgen”, stelt Howison. “De data die deze satelliet verzamelt, kan daarbij van grote waarde zijn.”

Tekst: Rijksuniversiteit Groningen
Foto: Jan Nijendijk, Saxifraga