Ook in Nederland dramatische achteruitgang van insecten

Het nieuwe onderzoek is verricht door wetenschappers van de Radboud Universiteit en EIS Kenniscentrum Insecten in opdracht van Natuurmonumenten. Twee langlopende studies naar insectenpopulaties in natuurgebieden, verricht door vrijwilligers, kwamen in aanmerking voor analyse: ‘De Kaaistoep’ en ‘Wijster’. Uit een analyse van deze twee studies blijkt dat het aantal loopkevers dat geteld is bij Wijster (natuurgebieden Drenthe) in de afgelopen 22 jaar kelderde met 72%. Het aantal nachtvlinders in De Kaaistoep (natuurgebied Noord-Brabant) nam in 20 jaar af met 54%. Deze twee insectengroepen bevatten in totaal zo’n 1100 soorten, ongeveer 6% van alle in Nederland voorkomende insectensoorten. Het Engelstalige rapport en de Nederlandse samenvatting zijn hier te vinden. 

Onderzoek stapelt zich op

De resultaten zijn in lijn met eerder onderzoek naar Duitse natuurgebieden waaruit bleek dat in 27 jaar tijd 76% van de insecten verdwenen was. De resultaten zijn veelzeggend omdat de studies totaal verschillende onderzoeksmethoden hanteerden, maar wel beide een sterk dalende trend laten zien. Het aantal onderzoeken met onheilspellende berichtgeving over insecten stapelt zich op. Van de 47 gemeten dagvlindersoorten in Nederland neemt de helft sinds 1992 af. Meer dan de helft van de inheemse wilde bijen en hommels staat op de nieuwe Rode Lijst.

Afname bij de meeste insectengroepen

In de nieuwe studie zijn ook andere insectengroepen uitgebreid geanalyseerd. Naast de nachtvlinders en de loopkevers laten ook deze groepen een zorgwekkende achteruitgang zien. Het gaat dan om afnamepercentages van 64% in 20 jaar (kevers bij De Kaaistoep) en 62% in 10 jaar (kokerjuffers bij Kaaistoep). Alleen de groep wantsen lijkt stabiel te blijven. De wetenschappers concluderen dat berekend over een periode van 27 jaar zo’n twee derde van het aantal individuen van de onderzochte insectengroepen verdwenen is.

Oorzaak

Recentelijk stuurde Minister Schouten een rapport aan de Tweede Kamer waarin de Nederlandse situatie rondom insecten wordt beschreven. In het rapport staat dat "de langetermijnafname van insectenpopulaties in Nederland mogelijk kan worden verklaard door factoren die met ontwikkelingen in de landbouw samenhangen." Het gaat dan om intensivering van het agrarisch landgebruik, met name de invloed van stikstof en fosfaat en gebruik van meer gewasbeschermingsmiddelen. Ook versnippering van natuurlijke leefgebieden draagt mogelijk bij aan de afname.

Net als in de Duitse studie is ook de nieuwe Nederlandse studie uitgevoerd in natuurgebieden. Des te opvallender, dat zelfs daar zo'n sterke achteruitgang van insecten vastgesteld wordt. Wat betreft de situatie in het landbouwgebied, kunnen we alleen maar vrezen.

Onderzoek en vrijwilligers

Dit onderzoek kon alleen verricht worden dankzij de jarenlange belangenloze inzet van enkele zeer toegewijde en deskundige vrijwilligers. Vrijwilligers spelen een essentiële rol in het onderzoek naar natuur in Nederland. Duidelijk is dat er een inhaalslag gemaakt moet worden in het onderzoek naar de achteruitgang van insecten en de consequenties daarvan.

Tekst: Theo Zeegers, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto's: Paul van Wielink; Roy Kleukers