Bewijs dat koolmezen eikenprocessierupsen uit nesten eten
Hellingman Onderzoek en Advies, Wageningen UniversityDiverse mensen vragen of de vluchten van de eikenprocessievlinder al begonnen zijn, omdat veel nesten gaten vertonen die er uitzien als uitvlieggaten. Tijdens het volgen van enkele eikenprocessierupspopulaties vonden we de 'schuldige': de koolmees. Paul van Heijningen, hovenier/bestrijder van Timmerman Groenvoorziening, maakte onlangs onderstaande filmpje van een koolmees die rupsen uit eikenprocessierupsnesten haalde.
Koolmees bij nest eikenprocessierups (Bron: Paul van Heijningen)
Koolmees heeft een heel nest met processierupsen leeg gegeten (Bron: Silvia Hellingman)
Natuurlijke vijanden prominente rol bij beheersing eikenprocessierups
Eerder deze week maakten we bekend dat eikenprocessierupsen één of twee jaar en misschien wel langer in verlengde diapauze in de grond kunnen verblijven. Omstandigheden zoals dreiging van voedseltekort, hete periodes, of extreem nat weer maken dat ze de grond in vluchten om eruit te komen zodra de omstandigheden weer gunstig zijn. Ook in 2018 zien we veel verlaten nesten, wat erop duidt dat daar de rupsen in de grond gekropen zijn. Wanneer de vlinders gaan uitvliegen is niet bekend. Het kan zijn dat een deel in 2018 uitvliegt, maar mogelijk dat ze pas in 2019 of later uitvliegen.
De mogelijkheid van een verlengde diapauze maakt de beheersing ingewikkelder, maar niet onmogelijk als er meer geïnvesteerd wordt in het bevorderen van de lokale omstandigheden, waarbij natuurlijke vijanden zoals sluipwespen, sluipvliegen, roofwantsen en loopkevers een kans krijgen om zich te ontwikkelen. Ook vogels zullen een prominente rol moeten krijgen, vooral mezen eten eikenprocessierupsen, zoals we eerder hebben gepubliceerd.
Geschikte plaatsen voor nestkasten
Het aantal mezen in de omgeving is te vergroten door het plaatsen van nestkasten. De aanwezigheid van nestkasten is echter niet voldoende om meer mezen te krijgen. De vogels zullen alleen de nestkasten bezetten als de omstandigheden in de omgeving gunstig zijn. Er moet bijvoorbeeld water in de buurt van de nestkasten zijn. Vogels willen graag badderen en water drinken. Verder moeten er in de buurt plekken zijn waar ze heen kunnen vluchten bij dreiging.
Het plaatsen van nestkasten langs drukke provinciale wegen is sterk af te raden. Jonge vogels vliegen alle kanten uit als ze de nesten verlaten en zullen vermoedelijk massaal worden doodgereden. Ook de ouders die druk bezig zijn met voeren van de jongen lopen risico’s te worden aangereden.
Geschikte plekken voor nestkasten zijn:
- Woonwijken: inwoners kunnen daar in hun tuinen voor water zorgen.
- Buitengebieden met sloten of plassen in de buurt van de nestkasten.
- In eikenbomen langs sportvelden en golfbanen.
- Begraafplaatsen
- Schoolpleinen
- Bejaardencentra
- Open plekken in bossen
- Langs recreatieplassen waar veel mensen komen
Tekst: Silvia Hellingman, Hellingman Onderzoek en Advies en Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University
Foto: Silvia Hellingman (leadfoto: koolmees in nest eikenprocessierups)
Films: Paul van Heijningen; Silvia Hellingman