Nieuwe ecologische aanpak om biodiversiteit te beschermen
Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica (IBED)Jarenlang hebben onderzoekers vastgesteld dat ecologische gemeenschappen op het land en in meren en rivieren verschillend reageren op door de mens veroorzaakte verstoringen. Sommige soorten in een gebied zijn bijvoorbeeld zeer gevoelig voor de opwarming van het klimaat, terwijl andere minder worden getroffen.
Een groep onderzoekers stelt nu een nieuwe aanpak voor die de menselijke effecten koppelt aan vier belangrijke ecologische processen, om de reacties van biodiversiteit op deze effecten nu en in de toekomst beter te begrijpen. Dat zal manieren opleveren om de biodiversiteit te helpen beschermen en ecosystemen de kans te geven zich aan te passen aan een veranderende wereld. De onderzoekers publiceerden hun werk recent in het wetenschappelijke tijdschrift Ecology Letters.
Verschil in reactie
Ian McFadden, postdoctoraal onderzoeker bij het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica (IBED) van de Universiteit van Amsterdam, voerde de studie uit tijdens een voormalige aanstelling bij WSL, het Zwitserse Federale Instituut voor Bos-, Sneeuw- en Landschapsonderzoek. Dat deed hij in een samenwerking met Eawag, het Zwitserse Federale Instituut voor Aquatische Wetenschappen en Technologie.
"Volgens de theorie van ecologische gemeenschappen zorgen vier fundamentele processen voor de diversiteit van lokale gemeenschappen: verspreiding, soortvorming, selectie op soortniveau en ecologische drift, ofwel willekeurige veranderingen in geboorten en sterfgevallen,” zegt McFadden. “Door verspreiding en soortvorming komen nieuwe soorten in een gebied, en door selectie en ecologische drift verdwijnen ze. Inzicht in de rol van deze processen in blauwe en groene ecosystemen, en hoe de mens daarop van invloed is met bijvoorbeeld landgebruik en onze invloed op klimaatverandering, helpt te verklaren waarom deze systemen zo verschillend kunnen reageren."
Zoetwatersoorten tegenover terrestrische soorten
Een belangrijk proces dat de biodiversiteit op een plek bepaalt, is verspreiding: nieuwe soorten immigreren terwijl andere soorten emigreren. In deze studie concluderen McFadden en zijn co-auteurs dat (terrestrische) op land levende organismen over het algemeen minder beperkt zijn in hun verspreiding dan (aquatische) zoetwaterorganismen. Als de mens nieuwe barrières in wateren blijft opwerpen, zoals waterkrachtcentrales, zullen zoetwatergemeenschappen nog verder worden beperkt in hun vermogen om te reageren op milieuveranderingen.
Soorten op het land zijn meer dan aquatische soorten blootgesteld aan de opwarming van het klimaat, en door toenemend landgebruik hebben zij steeds minder schaduwrijke, koele toevluchtsoorden zoals bossen. De resultaten van de integrale benadering van de onderzoekers suggereren daarom dat terrestrische soorten onder grotere druk kunnen komen te staan om zich snel aan te passen aan hogere temperaturen. In extreme gevallen zou deze selectiedruk kunnen leiden tot het uitsterven van soorten.
McFadden: "In het algemeen heeft onze aanpak tot doel terrestrische en zoetwaterecologen, evolutiebiologen, natuurbeschermers, beleidsmakers en landeigenaren instrumenten aan te reiken om te begrijpen hoe en waarom de biodiversiteit verandert zowel op het land als in onze meren, rivieren en beken."
Meer informatie
- Het artikel Linking human impacts to community processes in terrestrial and freshwater ecosystems verscheen in Ecology Letters.