Natuurorganisaties: zes oplossingen voor het verbeteren van de kwaliteit Nederlandse wateren

Slechtste grond- en oppervlakte water van de EU

Nederland heeft van alle Europese lidstaten de minste wateren die volgens de Kaderrichtlijn Water te classificeren zijn als goed. Dit terwijl water de basis is voor ons hele land; voor onze natuur, voor drinkwater, de landbouw en ook voor de industrie. De Nederlandse overheid levert een belangrijke bijdrage aan het beschermen van ons water en onze natuur. Hoe kan de overheid ons water op een natuurlijke manier verbeteren?

1. Betere samenwerking binnen en tussen de ministeries van I&W en LNV vereist

Volgens de Kaderrichtlijn Water moet ons water in 2027 schoon en gezond zijn. Met de huidige plannen worden deze doelen niet bereikt. Dit heeft grote gevolgen voor onze natuur, maar kan ook leiden tot een watercrisis met grote economische en bestuurlijke gevolgen die vergelijkbaar zijn met de stikstofcrisis.

Ook voor vissoorten zoals de paling is dat essentieel. De palingstand is al decennia gevaarlijk laag; onlangs adviseerden Europese wetenschappers voor een compleet vangstverbod. Vorig jaar sloot minister Carola Schouten twee visgebieden in het IJsselmeer omdat er giftige paling zwemt.

Voor het behalen van de doelen is betere samenwerking binnen en tussen de ministeries van I&W en LNV vereist, onder andere over het doen van meer fijnmazige metingen om de waterkwaliteit op gebiedsniveau in kaart te brengen. Dit maakt het mogelijk om gebiedsgerichte maatregelen te nemen en de doeltreffendheid te vergroten.

2. Pak droogte en wateroverlast aan met natuurlijke oplossingen

Klimaatverandering is het gevolg van de manier hoe we omgaan met de natuur, maar de natuur kan tevens een bondgenoot zijn in de klimaataanpak. Om dat daadwerkelijk in praktijk te brengen kan een 'nature based tenzij'-verplichting worden ingesteld: waarbij de minister of decentrale overheden actief moeten onderbouwen in het geval zij afwijken van deze natuurlijke oplossingen om droogte en wateroverlast tegen te gaan.  

3. Snel nieuwe beheerplannen Natura 2000 opstellen

Rijkswaterstaat heeft de actualisatie van de Natura 2000-beheerplannen van de grote wateren in hun beheer uitgesteld; dit betekent dat er jarenlang niet gewerkt wordt aan verbetermaatregelen voor deze Natura 2000-gebieden. Wij pleiten ervoor om de nieuwe beheerplannen met grote spoed op te stellen.

4. Laat natuurorganisaties meepraten over wateroverlast Limburg

Na de wateroverlast in Limburg is er een Beleidstafel Wateroverlast ingericht. Hierin zijn momenteel alleen overheden vertegenwoordigd. Net als bij de Beleidstafel Droogte zouden wij ervoor willen pleiten om hierbij ook maatschappelijke organisaties, waaronder natuur- en milieuorganisaties te betrekken. Wij weten hoe je wateroverlast kunt voorkomen en dit kunt combineren met natuur, recreatie en gezondheid.

5. Vegetatie zorgt niet voor wateroverlast

Onderzoek wijst uit dat niet vegetatie, maar dijken op hogere gronden de grootste invloed hebben gehad voor de wateroverlast in Limburg. Het weghalen van vegetatie voor waterveiligheid is nu de praktijk, maar dit onderzoek wijst dus uit dat dit niet hoeft.

6. Laat de kust met rust: zet in op natuurvriendelijke kustverdediging

Nederland wordt aangepast op en beschermd tegen de verwachte zeespiegelstijging als gevolg van klimaatverandering. Dit heeft een grote impact op de natuur. De Nederlandse kustverdediging en de bijbehorende zandwinning en -verdeling is één van de belangrijkste en meest urgente uitdagingen voor de Noordzee. Het is daarom van groot belang dat er wordt ingezet op natuurvriendelijke kustverdediging met aandacht voor ecologische waarden en het bodemleven.

Tekst: Natuurmonumenten, Vogelbescherming Nederland, het Wereld Natuur Fonds, LandschappenNL, SoortenNL, Natuur & Milieu, Waddenvereniging en Stichting De Noordzee, RAVON.
Foto: Arthur de Bruin