Bijenorchis is een blijvertje
FLORONBericht uitgegeven door FLORON op [publicatiedatum]
In januari stelden we de vraag of de strenge winter de opmars van Bijenorchis in ons land tot staan had gebracht. Tal van vondsten maakten de afgelopen weken duidelijk dat deze fraaie zuidelijke orchidee de koude goed heeft doorstaan.
Als één van de weinige orchideeën in ons land overwintert Bijenorchis (Ophrys apifera) als rozet. Dat maakt deze soort relatief kwetsbaar voor een strenge winter. Je hebt nu eenmaal meer van sneeuw en strenge vorst te vrezen met bovengrondse bladen, dan wanneer je alleen een knol onder de grond hebt. De vrees bestond dan ook dat de afgelopen ‘echte’ winter een flinke aanslag op onze populaties Bijenorchis zou betekenen. Misschien ook wel ‘terecht’, want Bijenorchis is een soort die we vooral uit een meer mediterraan klimaat kennen, al strekt zijn verspreidingsgebied zich van daar uit tot in Noord-Oost Duitsland en de Kaukasus. De opmars in onze streken lijkt verband te houden met klimaatverandering. Vooral de opeenvolgende zachte winters zouden deze soort in de kaart hebben gespeeld.
De precieze effecten van afgelopen winter op het voorkomen van Bijenorchis zijn niet zomaar te beoordelen. Daarvoor is gericht onderzoek nodig. Maar dat er zeker geen sprake is van een sterke terugval is al wel duidelijk, getuige de vele recente meldingen van de soort.
Deze meldingen komen zowel van bekende zuidelijke vindplaatsen zoals de Limburgse kalkgraslanden als uit noordelijker voorposten zoals Den Helder. Dat de Bijenorchis ook in andere opzichten tegen een stootje kan heeft de soort in Leiden bewezen. Daar heeft de gemeente weliswaar het maairegime op de vondst van deze soort aangepast, maar werd de vindplaats vervolgens door foutparkeerders, aanleg van kabelgoten en andere graafwerkzaamheden keer op keer bedreigd. Enig geluk en menselijk ingrijpen hielpen de Bijenorchissen daarbij te overleven. De Hollandse winter heeft de populatie evenwel op eigen kracht getrotseerd. Om nu alsnog te kunnen genieten van tropische temperaturen...
Tekst en foto's: Wout van der Slikke, FLORON