Dodelijke amfibieschimmel overal in Vlaanderen aanwezig
Bericht uitgegeven door Hyla, de reptielen- en amfibieënwerkgroep van Natuurpunt [land] op [publicatiedatum]
Amfibieën doen het slecht. Voortplantingsplaatsen gaan verloren, leefgebieden geraken versnipperd, de waterkwaliteit wordt aangetast door overmatig gebruik van meststoffen en pesticiden. En of dit nog niet genoeg was, doken er ook nog twee dodelijke infectieziekten op: chytridiomycose en ranavirose.
Chytridiomycose wordt veroorzaakt door de schimmel Batrachochytrium dendrobatidis. In Centraal-Amerika en Australië werden al ganse populaties door deze ziekte uitgeroeid. Maar ook in Europa lijkt de ziekte aan een opmars bezig, met name in Zuid-Europa. Een eerste screening door Prof. An Martel en Prof. Frank Pasmans (Faculteit Diergeneeskunde, Universiteit Gent) gaf aan dat de schimmel ook in België en Nederland wijd verspreid voorkomt bij alle inheemse amfibiesoorten. In 2010 werd in Marche-en-Famenne het eerste sterftegeval door chytridiomycose in Noord-West-Europa vastgesteld bij een Vroedmeesterpad. Ook ranavirose, veroorzaakt door virussen, kan massale sterfte bij amfibieën veroorzaken. Tot voor kort was de ziekte in België en Nederland enkel gekend bij amfibieën uit de dierenhandel maar in 2010 werd in Nederland een grote uitbraak vastgesteld. Gevolg: duizenden doden. Het begin van het einde?
Misschien niet. In het beste geval kunnen schimmel en amfibie samenleven zonder enige negatieve impact op inheemse kikkers, padden en salamanders. Maar de onderzoekers houden ook rekening met een worst case scenario waarbij een aantal amfibiesoorten snel in de gevarenzone zou kunnen komen. Net omdat beide infectieziekten al eerder catastrofes hadden aangericht op andere continenten, was er dringend nood aan verder onderzoek. Begin 2011 nam Martel contact op met Hyla, de reptielen- en amfibieënwerkgroep van Natuurpunt. Hyla coördineert jaarlijks bijna 200 paddenoverzetacties in gans Vlaanderen. In 2011 werden hierbij 144.765 Gewone padden (Bufo bufo) levend de weg overgeholpen. Maar Martel was vooral geïnteresseerd in de padden die de overkant van de weg niet haalden, de verkeerslachtoffers. In 2011 registreerde Hyla 10.842 platte padden, waarvan er 1.740 werden ingezameld en voor verder onderzoek werden overgemaakt aan de Faculteit Diergeneneeskunde van de Universiteit Gent. Doel: nagaan in welke mate Gewone padden besmet zijn met één of beide ziekteverwekkers.
Resultaat: op negen plaatsen (drie in Oost-Vlaanderen: Ninove, Munte, Beveren; drie in Vlaams-Brabant: Dworp, Herne, Bever en drie in Limburg: Hasselt, Dilsen-Stokkem, Diepenbeek) werd bij elf padden een infectie met de chytride schimmel vastgesteld. Van zeven van deze besmette populaties zijn populatietrends beschikbaar waaruit blijkt dat de besmette populaties er niet lijken op achteruit te gaan. De dodelijke schimmel is dus ruim verspreid aanwezig in Vlaanderen, maar momenteel lijkt dit niet te leiden tot negatieve effecten op de populaties. 'Wat de toekomst zal brengen is zeer onduidelijk' zegt Martel. 'De afloop van de infectie wordt immers mede bepaald door de omstandigheden. Wanneer die wijzigen door bv. klimaatsveranderingen, kan dit de afloop van de infectie negatief beïnvloeden.' Ranavirussen werden bij geen enkele van de onderzochte padden gevonden. 'Dat is een goede zaak, maar we moeten bijzonder waakzaam blijven dat introductie van ranavirussen vanuit de dierenhandel of uit de omgevende landen ten allen prijze wordt vermeden' besluit Martel.
De resultaten van dit onderzoek zullen worden voorgesteld op de herpetologische studiedag die doorgaat op 3 december in Lier. Een eerder natuurbericht over dit onderwerp vind je hier.
Tekst: An Martel & Frank Pasmans, Faculteit Dierengeneeskunde, Universiteit Gent en Dominique Verbelen, Hyla
Foto's: Hugo Willocx