Gebrek aan wintervoedsel bedreigt Nederlandse veldleeuwerik

Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]

In Nederland overwinterende veldleeuweriken hebben een tekort aan voedsel. Dat concluderen wetenschappers van de Wageningen University (WU) en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) in een nieuwe publicatie verschenen in het wetenschappelijke tijdschrift “Journal of Ornithology”. Op de Nederlandse akkers blijft na de oogst wat graan achter. Zodra dat op is zijn zaden van akkeronkruiden belangrijk. Deze zijn echter nauwelijks te vinden doordat akkers na de oogst snel worden omgeploegd en herbiciden vervolgens voorkomen dat akkeronkruiden zaad zetten.

Biologen van de WU en de RUG hebben een winter lang veldleeuweriken op 77 verschillende akkers aan de grens tussen Friesland en Drenthe geteld. Verder hebben ze het potentiële voedsel van de vogels geïnventariseerd: de dichtheid van verschillende zaadjes op de grond gemeten, planten en insecten geteld. Bovendien hebben ze honderden poepjes van de vogels verzameld. “Gelukkig hadden wij een Duitse expert in ons team. Hij heeft de poepjes onder de microscoop geanalyseerd en kon aan de hand van de resten zien wat de vogels gegeten hadden” zegt de leider van het onderzoek, Flavia Geiger van de WU.

Door de gegevens van leeuwerikentellingen, voedselbeschikbaarheid en voedselkeuze te combineren, vonden de onderzoekers aanwijzingen dat de leeuweriken in de Nederlandse winter niet genoeg voedsel kunnen vinden. “De veldleeuweriken hebben in de winter grote akkers in open gebied nodig met een hoge dichtheid aan zaadjes” verteld Arne Hegemann van de RUG. De vogels hebben een voorkeur voor granen die na de oogst op de akker blijven. Deze zijn echter schaars en zodra ze op zijn, vormen zaden van akkeronkruiden het belangrijkste voedsel. “Helaas vinden ze deze nauwelijks” zegt Flavia Geiger. De meeste akkers worden na de oogst snel geploegd en het gebruik van herbiciden voorkomt dat akkeronkruiden zaden kunnen produceren. “Deze zijn echter in de winter als voedsel voor de leeuwerik heel belangrijk. Als er te weinig voedsel is, zijn de overlevingskansen van de leeuweriken onvoldoende” aldus de onderzoekers. De voorheen algemene veldleeuwerik is de afgelopen dertig jaar met meer dan 95% afgenomen en staat op de Rode Lijst van bedreigde soorten.

Een van de belangrijkste conclusies is daarom ook dat maatregelen voor de bescherming van veldleeuweriken in Nederland niet alleen tijdens het broedseizoen nodig zijn. “Ook tijdens de winter hebben veldleeuweriken het zwaar” aldus Flavia Geiger. “Er moeten maatregelen komen om hun situatie in de winter te verbeteren. Stoppelvelden in de winter die niet met herbiciden worden bespoten zijn een belangrijke stap.” voegt Arne Hegemann toe.

Dat in Nederland overwinterende veldleeuweriken het zwaar hebben werd al vaker vermoed. De nieuwe publicatie toont dit nu voor het eerst aan met keiharde gegevens. Nu is het aan de politiek en aan de natuurbescherming de situatie van de veldleeuwerik te verbeteren.

Tekst: Wageningen University en Rijksuniversiteit Groningen
Foto: Hans Hut