Het is weer boletentijd

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

De wolkbreuken van de laatste tijd hebben behoorlijk huisgehouden in ons land. Toch duurde het nog vrij lang voordat het effect daarvan te merken was op de paddenstoelen. Vooral in lanen worden momenteel grote aantallen boleten gezien waaronder prachtige soorten. We hebben er lang op moeten wachten want de augustusmaand van vorig jaar was warm en vooral te droog verlopen.

Augustus en september zijn de aangewezen maanden om grote boletensoorten (Boletus) te zien. Je hebt mensen die een groot ontzag hebben voor grote paddenstoelen. Boleten zijn niet alleen groot maar er zitten soorten bij die tot de kleurrijkste paddenstoelen behoren die er zijn.

Paddenstoelentocht
Tijdens een tocht langs een aantal bekende lanen werden behoorlijk wat boleten aangetroffen. Vooral het aantal exemplaren van het Vroeg eekhoorntjesbrood (Boletus reticulatus) viel op. Goede tweede was de Netstelige heksenboleet (Boletus luridus). Er werden ook nog een aantal Gewone heksenboleten (Boletus erythropus) en zelfs twee zeldzame Gladstelige heksenboleten (Boletus queletii) gevonden. Dit zijn boletensoorten die je in het westen van ons land maar weinig ziet. Op een bekende groeiplaats van het zeer zeldzame Bronskleurig eekhoorntjesbrood (Boletus aereus) stonden meer exemplaren dan andere jaren. Door de ideale weersomstandigheden hadden de boleten zich ontwikkeld tot mooi uitgegroeide exemplaren. Overigens moet wel worden vermeld dat te veel regen weer ongunstig kan uitpakken voor veel laanpaddenstoelen.

Opvallend waren de tien puntgave Wortelende boleten (Boletus radicans) die vlak langs een druk bewandelde stoep tevoorschijn waren gekomen maar blijkbaar niet werden opgemerkt door de vele passanten. Dat kwam door de onopvallende leemgrijze lompgrote hoeden die de opvallend gele kleur van stelen en poriën bedekten. In een laan in Bergen (NH) werden weer een aantal Roodnetboleten (Boletus rhodoxanthus) aangetroffen. Bergen en omgeving behoort tot een kerngebied voor deze soort. Deze boleet valt op door zijn bijna exotische kleurenpracht. De afgelopen tien jaar is deze boleet samen met de Wortelende boleet bezig met een opmars in ons land.

Lanen met bijzondere paddenstoelen
Onder lanen worden wegbermen met (oude) bomen en oude bospaden bedoeld. Een laan met boomsoorten waar paddenstoelen niet mee in symbiose kunnen leven zal zich nooit tot een bijzondere paddenstoelenlaan ontwikkelen. Essen, iepen en esdoorns zijn dergelijke boomsoorten waarmee paddenstoelen niet samen kunnen leven. De bekendste paddenstoelenlanen zijn dan ook beplant met boomsoorten als eiken, beuken, berken, populieren, wilgen of naaldbomen.

Over het algemeen is het zo dat bermen van lanen zich vanzelf ontwikkelen tot voedselarme plaatsen omdat de afgevallen bladeren door de wind worden afgevoerd en dus niet ter plekke kunnen verteren. Maaien van gras, indien noodzakelijk, in combinatie met afvoeren van het maaisel werkt ook zeer gunstig. Met hoog gras verwaaien de bladeren niet. Dit jarenlange proces van afvoeren van bladeren leidt uiteindelijk tot een verschraling waardoor vaatplanten het vaak laten afweten en mossen gaan domineren. Een belangrijke voorwaarde voor paddenstoelen is wel dat er geen verzuring plaatsvindt. Hiervoor moet de grond gradiënten bevatten die neutraliserend werken op de bodem, zoals kalk. De grondsoort speelt in deze materie ook een bepalende rol. Zolang de stikstofbeschikbaarheid elders te hoog is, fungeren lanen als lijnvormige elementen in veel landschappen als één van de weinige geschikte plaatsen voor veel bedreigde paddenstoelen. Er zijn in Nederland tientallen soorten paddenstoelen die uitsluitend in lanen te vinden zijn. Voor het behoud van bijzondere oude paddenstoelenlanen is specifiek beheer nodig.

Toekomstbeeld
Volgens de prognoses krijgen we in de toekomst meer dan nu te maken met warme zomers met een toename van de regenkansen. Voor veel paddenstoelen en met name voor de in de zomer verschijnende grote boletensoorten zullen dergelijke zomers waarschijnlijk niet nadelig zijn. Er begint zich nu al aarzelend een trend af te tekenen. Er worden de laatste jaren steeds meer nieuwe boletensoorten in Nederland gevonden. Voorbeelden zijn de Roodpurperen boleet (Boletus rhodopurpureus), de Fraaie roodnetboleet (Boletus legaliae) en de Ossenboleet (Boletus torosus). Een bonter scala aan boleten is nauwelijks denkbaar. De Fraaie roodnetboleet heeft zich inmiddels behoorlijk gesetteld gezien het aantal uurhokken waarin de soort nu is gevonden. De warmteminnende Roodpurperen boleet en Ossenboleet komen richting het zuiden van Europa meer voor. Of het blijvertjes zijn zal de toekomst uitwijzen, maar waarschijnlijk zullen we moeten wennen aan al die exotische kleurenpracht.

Voor een paddenstoelenliefhebber is er geen mooiere plaats om te vertoeven dan een oude laan met massa’s paddenstoelen.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging