Methaanbubbels zijn gevolg én oorzaak van temperatuurstijging
Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)Onderzoekers van het NIOO en de Radboud Universiteit laten dat zien in een publicatie in Nature Communications op 22 november.
"Er is nog niet eerder zo’n sterke relatie tussen temperatuur en de uitstoot van methaanbubbels aangetoond, en ook niet op zo’n grote schaal", vertelt bioloog Sarian Kosten van de Radboud Universiteit.
Bubbelend broeikasgas
Het onderzoek richt zich op ondiepe meren, plassen, rivieren en draslanden. Deze wetlands zijn relevant in het kader van klimaatverandering omdat ze verantwoordelijk zijn voor een groot deel van de wereldwijde broeikasgasuitstoot. Een belangrijk deel van die uitstoot komt door methaanbubbels: bellen gas die zich in de bodem ontwikkelen, naar boven borrelen en via het wateroppervlak in de atmosfeer terecht komen.
Methaanbubbels in de Pantanal, Brazilië, het grootste draslandgebied ter wereld (Bron: Radboud Universiteit)
Van visvijver in Malden tot bosplas in Canada
Voor de studie deed een internationaal team van wetenschappers van de Radboud Universiteit en het NIOO zowel literatuuronderzoek als een groot experiment.
Eerst werd bestaand onderzoek naar de uitstoot van methaanbubbels verzameld, over verschillende locaties: van een visvijver in Malden tot postglaciale meren in het noorden van Zweden en bosplassen in Canada. "Vervolgens bootsten we methaanbubbelproductie na in 'minimeren' van duizend liter in het lab van het NIOO, waar we de temperatuur en andere omstandigheden precies konden controleren", vertelt Ralf Aben, bioloog aan de Radboud Universiteit. "Zo hebben we andere oorzaken dan de temperatuurstijging kunnen uitsluiten."
1 graad extra, 6 tot 20 procent meer methaan
In open ‘tanks’ gevuld met water en sediment, konden de onderzoekers een jaarcyclus nabootsen. Vier tanks hadden een ‘gewoon’ Nederlands klimaat, en bij vier andere tanks lag de gemiddelde temperatuur 4 graden Celsius hoger. Dat leidde tot een 50 procent hogere uitstoot van methaanbubbels.
De biologen voorspellen dat een temperatuurstijging van 1 graad Celsius leidt tot een 6 tot 20 procent hogere uitstoot van methaanbellen, wat weer leidt tot extra broeikasgassen en dus een extra temperatuursverhoging.
Wat nu?
In rijke waterbodems die vol zitten met voedingsstoffen wordt meer methaan gevormd dan in schralere bodems. Een mogelijke manier om methaanbubbels te verminderen is dus door te zorgen voor schralere bodems. Dat betekent: minder meststoffen gebruiken!
De wereldwijde stijgende temperatuur is lastig terug te draaien, maar het kan nog steeds. "Bij iedere ton broeikasgas die we uitstoten, doet de natuur er eigenlijk nog een schepje bovenop in de vorm van bijvoorbeeld methaanbubbels", vertelt Kosten. "Maar andersom werkt het gelukkig ook zo. Als we minder broeikasgas uitstoten en de temperatuur dus daalt, krijgen we van de natuur een extra bonus in de vorm van minder methaanbubbels. Die bonus van de natuur moet onze motivatie zijn de uitstoot van broeikasgas steeds verder terug te dringen."
Tekst: NIOO-KNAW; Radboud Universiteit
Foto: Cees Mooij
Film: Radboud Universiteit