Bloei hazelaar op 9 december 2017 in Ede in de sneeuw

Hooikoorts in de sneeuw; Hazelaar komt extreem vroeg in bloei

De Natuurkalender, Wageningen University
10-DEC-2017 - Ondanks dat dit weekend de eerste sneeuw van het seizoen valt, staan de eerste hazelaars al in bloei. Mensen die gevoelig zijn voor hazelaarpollen kunnen vanaf nu dus al hooikoortsklachten krijgen. De zeer warme oktober en november veroorzaken de extreem vroege bloei. De komende dagen stijgt de maximumtemperatuur, waardoor met kerst veel hazelaars in bloei kunnen staan. Bloeit hij bij u al?

De afgelopen weken sprongen de hazelaars al in het oog. De karakteristieke mannelijke bloemen, de katjes, begonnen zich namelijk opvallend vroeg te strekken. Al verschillende keren brachten we een extra bezoek aan diverse hazelaars om te kijken of ze al in bloei stonden. Afgelopen donderdag was het zover en zagen we de eerste hazelaar in Ede vol in bloei staan. In de hele struik hadden de eerste katjes zich zo ver gestrekt dat ze bungelden in de wind. Pollen kwamen er op het oog nog niet echt uit, maar door de harde wind waren de los zittende pollen al uit de katjes gevallen. Vrijdag volgde een tweede struik.

De piek van de eerste bloeiende hazelaars lag in de jaren 1900 tot en met 1968 op 13 februari. Bloeiende hazelaars begin januari classificeerden we toen als zeer vroege exemplaren. Van alle 1853 eerste bloeiwaarnemingen die in de jaren 1900 tot en met 1968 in Nederland zijn gedaan werd een half procent voor 1 januari gedaan. Sinds de start van De Natuurkalender in 2001 werd vier en een half procent van de 1484 waarnemingen voor 1 januari gedaan. De piek van de eerste bloeiwaarnemingen ligt sinds 2001 op 24 januari. Een vervroeging van 20 dagen. In 2017 lag de piek van de eerste waarnemingen op 25 januari. En nu is het bloeiseizoen van 2018 dus al weer begonnen.

Het percentage van het aantal eerste bloeiwaarnemingen van de hazelaar in de periode 1900 tot en met 1968 en de periode 2001 tot en met 2016

Zeer hoge temperaturen

De zeer vroege bloei van de hazelaars wordt veroorzaakt door de zeer warme oktober en zeer warme november. Ook de eerste dagen van december verliepen zeer warm. De zeer warme periode volgde op een vrij koude september. Die kou kan de struiken ‘gereset’ hebben waardoor de zeer hoge temperaturen tot de zeer vroege bloei leidden. Bij de typering van de hoogte van de maandtemperatuur gebruiken we de temperatuur die we 50 jaar geleden als normaal beschouwden. Tegenwoordig wordt de gemiddelde tempratuur uit de periode 1980 tot en met 2010 gebruikt om te bepalen wat normaal is. Het verschil is te zien in onderstaande tabel.

Tabel: Gemiddelde temperatuur van de afgelopen maanden vergeleken met de karakterisering van de gemiddelde temperatuur door het KNMI op basis van huidige normaal en van De Natuurkalender op basis van normaal 50 jaar geleden

Hooikoorts met kerst?

Wat dit jaar opvalt is het grote aantal hazelaars waarvan de katjes zich zo vroeg aan het strekken zijn zodat ze bij voldoende hoge temperaturen in bloei gaan komen. Momenteel hebben we te maken met een winters weekend maar de langetermijnverwachting van het KNMI laat een stijgende temperatuur zien richting de kerstdagen. We verwachten dan ook dat er relatief veel hazelaars rond de kerstdagen in bloei zullen staan. Dan koersen we af op het vroegste bloeijaar ooit van de hazelaar.

Hazelaar bloeiend in de sneeuw op 9 december 2017 in Ede

Zet uw hazelaar ook in de geschiedenisboeken

Ook u kunt eenvoudig meedoen met het Natuurkalenderonderzoek. Geef de datum door waarop een hazelaar bij u in de tuin, in de straat of in de omgeving voor het eerst bloeit. U kunt anoniem een waarneming doorgeven. Maar als u eerst inlogt kunt u uw waarneming later terugzien. Iedereen die een hazelaar kan herkennen kan meedoen. Het is wel belangrijk dat u de hazelaar om de paar dagen (liefst elke dag) kunt bekijken. Een hazelaar bloeit wanneer de katjes (mannelijke bloemen) helemaal uitgestrekt zijn.  Op deze pagina zijn alle waarnemingen per jaar te bekijken.

Uw waarneming wordt onderdeel van een reeks waarnemingen die 150 jaar geleden begon. Zet het werk voort waaraan al duizenden mensen hebben bijgedragen. Uw waarneming draagt bij aan het onderzoek naar het effect van verandering in weer en klimaat op natuur en samenleving. Onderzoek dat nu plaats vindt maar uw waarneming zal ook over 100 of 200 jaar nog waardevol(ler) zijn. Dank alvast voor uw bijdrage!

Hazelaar in de GrowApp

De hazelaar is ook een van de 7 soorten waar de aandacht op ligt voor de GrowApp. Met de GrowApp kunt u eenvoudig de ontwikkeling van het groeiseizoen van bomen en landschappen in time-lapsevideo’s vastleggen. Zet uw hazelaar dus ook op de foto met behulp van de GrowApp en voeg dan in het opmerkingenveld #hazel toe. Als u op de GrowApp-site linksboven op Filter klikt en vervolgens op Hazel dan krijgt u een overzicht van alle time-lapsevideo’s van de hazelaars in Europa. Scholieren gebruiken uw waarnemingen in het kader van het GLOBE-onderzoek.

Locaties waar hazelaar met de GrowApp is gefotografeerd

Tekst: Arnold van Vliet en Wichertje Bron, De Natuurkalender, Wageningen University & Research
Foto’s: Arnold van Vliet