Koolmees jaagt op kleine eikenprocessierupsen

Film: Mezen en ringmussen jagen op jonge eikenprocessierupsen

Kenniscentrum Eikenprocessierups
20-APR-2019 - Door de zeer hoge temperaturen komen eiken zeer vroeg in blad dit voorjaar, al kan de droogte de ontwikkeling wat afremmen. Eikenprocessierupsen doen zich te goed aan het jonge blad of aan de bladknoppen. De rupsen vormen op hun beurt een welkome voedselbron voor allerlei vogelsoorten. Op film is vastgelegd hoe pimpelmezen, koolmezen en ringmussen jagen op eikenprocessierupsen.

De ontwikkeling van de eikenprocessierupsen verloopt voorspoedig en divers. In de eiken met gesloten knoppen zijn de rupsen te vinden rondom en in de knoppen waar zij zich voeden. Vanwege de droogte lopen sommige eiken traag uit, vooral eiken die op droge plekken staan. De ontwikkeling van de rupsen is afhankelijk van de bladontwikkeling van de eiken die hun voedselbron vormen. Door het verschil in bladontwikkeling tussen de bomen, ontstaat er een behoorlijke spreiding in de ontwikkeling van de rupsen.

Start overlast eikenprocessierups in tweede helft van mei verwacht

Eikenprocessierupsjes in de bladknoppen van de eikOp 18 april werden er nog geen eikenprocessierupsen in het tweede larvestadium waargenomen, maar in de eiken die al blad hebben gevormd zal spoedig een deel het tweede larvestadium bereiken. De verwachting is dat vanaf het einde van april het merendeel van de eiken de helft van hun blad zal hebben ontplooid. Bij aanhoudende hoge temperaturen kan het overlaststadium van de rupsen zich binnen twee weken na de bladontplooiing ontwikkelen, maar doorgaans gebeurt dit wel drie tot soms vier weken na de bladontwikkeling. De overlast veroorzaakt door eikenprocessierupsen zal dan in de loop van de laatste twee weken van mei ontstaan.

Op eikenprocessierupsjes jagende vogels in beeld gebracht

Diverse vogels weten de eikenprocessierupsjes feilloos te vinden: vooral pimpelmezen doen zich te goed aan de rupsen in de knoppen van de eiken. De koolmees blijkt ook in de schemering actief te zijn: vooral als de rupsen aan de wandel gaan. Naast mezen eten ook ringmussen graag jonge eikenprocessierupsen.

Jonge processierupsen rondom en in de knop van de eik

In het onderstaande filmpje laten we het gedrag van de vogels in de eiken zien. Op dit moment zijn er behalve de jonge eikenprocessierupsen, geen andere insecten massaal aanwezig in de knoppen. Als de vogels lang op een knop blijven pikken, betekent dit dat  er iets te vinden is. Het is onmogelijk om de rupsen samen met de vogels te filmen omdat de rupsen nog maar enkele millimeters groot zijn. Daarom zijn de rupsen apart gefilmd.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.
Film van hoe pimpelmezen, koolmezen en ringmussen jagen op eikenprocessierupsen. De film is gemaakt op verschillende tijden van de dag en op verschillende locaties om een goed beeld te krijgen van de ontwikkeling en de predatie door de vogels (Bron: Silvia Hellingman en Henry Kuppen).

Aanvulling op beheersing eikenprocessierups

Ondanks het feit dat veel vogels zich op de eikenprocessierupsen storten, kunnen we niet verwachten dat ze alle rupsen opeten en daarmee alle problemen rondom de eikenprocessierups gaan oplossen. Eerdaags zullen namelijk ook rupsen van de kleine en grote wintervlinders, voorjaarsuilen, larven van de bladwespen en tal van andere insecten zich manifesteren in de bomen, waardoor er voor de vogels een groot voedselaanbod zal zijn. Hoewel de vogels niet alle eikenprocessierupsen opeten, vormen ze wel een welkome aanvulling op de beheersing van de eikenprocessierupsen. Ze moeten gezien worden als een interessante predator in een synergie van natuurlijke vijanden en menselijke maatregelen.

Meer informatie

Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups: Silvia Hellingman, Hellingman Onderzoek en Advies; Henry Kuppen, Terra Nostra; Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University
Foto’s en film: Silvia Hellingman en Henry Kuppen