Nieuwe Atlas amfibieën en reptielen van Utrecht

Na ruim zes jaar inventariseren, presenteren de vrijwilligers van de werkgroep RAVON Utrecht de Atlas Amfibieën en Reptielen van Utrecht. Een document met de actuele verspreidingsgegevens van alle in de provincie Utrecht voorkomende inheemse amfibieën en reptielen. Allereerst worden de verschillende landschapstypen besproken. Vervolgens worden alle soorten behandeld: een soortbeschrijving met herkenningspunten, habitatbeschrijving, trends en beschermingsstatus. En tot slot behandelen ze het beheer en onderhoud van de belangrijkste landschapselementen. Een atlas geïllustreerd met prachtige foto's en afbeeldingen voor een ieder die geïnteresseerd is, persoonlijk dan wel professioneel, in de Utrechtse herpetofauna.

Verspreidingsonderzoek

Het hoofddoel van de atlas is het weergeven van de verspreiding van de soorten in de provincie. Zo kun je via het kaartje in één oogopslag zien waar een bepaalde soort voorkomt, maar ook waar een soort bijvoorbeeld achteruitgegaan of zelfs verdwenen is. Omdat verouderde waarnemingen ook zichtbaar zijn, geeft de kaart aan waar een bepaalde soort mogelijk nog onopgemerkt voorkomt. Zo kan er gericht gezocht worden in een bepaald gebied. Door middel van gerichte inventarisatie excursies zijn op deze manier al enkele leuke soorten 'herontdekt': enkele voorbeelden zijn de vondsten van heikikkers en kamsalamanders in de Gelderse Vallei.

De verspreidingsgegevens roepen ook wel eens vragen op: hoe zit het nu met de verspreiding van de levendbarende en de zandhagedis op de Heuvelrug? In een aantal gebieden komen beide soorten samen voor, maar in heel wat gebieden is slechts één van beide te vinden. De herkenningskaart hagedissen (pdf; 4,4 MB) is een goed hulpmiddel bij de determinatie.

Bescherming en trends

Informatie is interessant, maar het is het mooist als het tot betere omstandigheden voor deze kwetsbare diergroepen leidt. Uit de verspreidingsgegevens blijkt bijvoorbeeld dat de rugstreeppad veel terrein heeft verloren in de oostelijke helft van de provincie in de afgelopen decennia. Er zijn gelukkig ook positieve berichten: zo is via gerichte inventarisaties recent gebleken dat de heikikker een grote verspreidingskern heeft in de zuidwestelijke hoek van de provincie, zie kaartje.

Beheer

Speciale aandacht wordt gegeven aan het beheer van leefgebieden van amfibieën en reptielen, zoals poelen, sloten, broeihopen, heiden en bossen. In Utrecht zijn diverse vrijwilligers en professionals bezig met specifieke beheersmaatregelen ten behoeve van deze soortgroepen. In de atlas wordt beschreven hoe je als beheerder het beste om kunt gaan met het leefgebied van amfibieën en reptielen.

Digitaal

De atlas is op dit moment alleen als digitaal bestand te downloaden (pdf; 38,8 MB).

Tekst: Wim de Wild, werkgroep RAVON Utrecht
Foto’s: Angela de Wild (leadfoto: vrijwilligers inventariseren Langbroek op amfibieën en vissen)