Het is groen, dus is het lente!

Bericht uitgegeven door Stichting Anemoon op zaterdag 28 maart 2009

Nu de lente langzaam op gang komt zien we de nieuwe natuur in alle kleuren groen ontluiken. Boven water is het een oneindig aantal varianten groen van plantaardige oorsprong. In onze kustwateren wordt de lente aangekondigd met groene bolletjes van dierlijke herkomst.

De lente kenmerkt zich door de komst van talloze organismen die we gedurende de wintermaanden niet hebben gezien. Veel soorten vogels, vleermuizen en insecten kondigen nu massaal de lente aan. Het zijn veel meer soorten dan die ene zwaluw die daarvoor hun oerinstincten volgen en bij hun jaarlijkse terugkomst ons een warm lentegevoel geven. Toch is het op het land vooral het frisse plantengroen in talloze varianten dat bij de langzaam stijgende temperatuur lentekriebels in ons los maakt. Er zijn niet veel groene dieren die als lenteheraut optreden.

In onze kustwateren komt wel een dierlijk fenomeen voor dat met een frisse groene kleur de komst van de lente aankondigt. Op dit moment kan dat dierlijk groen in grote aantallen door sportduikers en strandjutters waargenomen worden. De gestippelde dieseltreinworm, Anaitides maculata (synoniem Phyllodoce maculata), is zelf een vaal geelbruine worm met een lengte van circa tien centimeter. Het is een slanke borstelworm die we in februari massaal uit het slib, zijn verborgen bestaan in de bodem, te voorschijn zagen komen. In een tijdspanne van slechts enkele weken werden de bijna schaarse winterwaarnemingen van de worm opgevolgd door een massaal voorkomen in het sublitoraal, het gebied van de laagwaterlijn tot enkele tientallen meters diepte waar sportduikers bij voorkeur vertoeven. De gestippelde dieseltreinworm plant zich voort door het afzetten van groene druppelvormige eiklusters, ter grootte van een druif, die met een klein steeltje aan wieren, sponzen en ander biologisch substraat worden vastgezet. De kleine eitjes hebben een frisse groene kleur en worden met duizenden tegelijk in een geleiachtige massa door de wormen geproduceerd. Het eiklusters groeit gestaag als de worm er overheen kruipt en de eitjes afzet.

Op dit moment zien sportduikers onderwater in onder andere de Oosterschelde, Grevelingen en Veersemeer per duik duizenden sprankelend groene eiklusters van de gestippelde dieseltreinwormen.

Strandjutters kunnen ze op droogvallende slibgebieden ook vinden maar daar zijn de aantallen wel wat kleiner.

In onze kustwateren zijn er natuurlijk ook groenwieren die ’s winters niet aanwezig zijn en nu langzaam tot ontwikkeling komen. Toch is zo een massaal voorkomende groene dierlijke lenteboodschapper een typisch hartverwarmend fenomeen dat we uitsluitend in onze kustwateren aantreffen. En dat terwijl het kustwater nog slechts zes graden Celsius koud is.

De groene dieseltreinworm is een algemene soort op de West-Europese kust van Frankrijk, Groot-Brittannië en Nederland tot aan het zuidelijke kustgebied van Scandinavië. Er zijn ook waarnemingen bekend uit de Zwarte zee, de Oostkust van Canada en de U.S.A en de westkust van Alaska. Maar daar is het mogelijk een geïntroduceerde exoot.

Tekst en foto: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon