2007: Natuurlijk een zeer bijzonder jaar

Bericht uitgegeven op door De Natuurkalender op zondag 16 december 2007

Veel mensen zullen er van opkijken, maar 2007 eindigt zeer waarschijnlijk als het warmste jaar ooit. Uit het jaaroverzicht van De Natuurkalender blijkt dat ook de natuur hierdoor een extreem jaar achter de rug heeft. Een zeer vroege start van de lente, de zomer en de vruchtenrijping aan het einde van de zomer werden gevolgd door een ‘normale’ herfst.

Winter en voorjaar
De extreem hoge temperaturen in de eerste maanden van het jaar hebben ervoor gezorgd dat de ontwikkeling van vlinders en planten dit jaar gemiddeld ruim drie weken vroeger begon dan in het koude voorjaar van 2006. 2006 is waarschijnlijk vergelijkbaar met de gemiddelde situatie vijftig jaar geleden. Lange afstandtrekvogels als gierzwaluw, koekoek en tapuit kwamen echter maar gemiddeld drie dagen eerder terug. Er was daardoor vergeleken met vorig jaar drie weken verschil in timing tussen planten en vlinders aan de ene kant en langeafstandstrekkers aan de andere kant. Eerder onderzoek aan de bonte vliegenvanger toonde aan dat deze een deel van de rupsenpiek mist als hij in warme lentes niet eerder terug komt. De resultaten van De Natuurkalender suggereren dat dit fenomeen zich dit jaar op grote schaal voordeed.

Het voorjaar was voor vlinders erg gunstig. Er konden veel eitjes worden afgezet en vervolgens viel ook nog eens genoeg regen voor de waardplanten van de rupsen, zodat er genoeg te eten was.

Zomer
Ook de zomer begon vroeg dit jaar. Het jaar was tot en met juni veel warmer dan normaal en dat was begin augustus goed te merken aan de vruchtenrijping en de bloei van zomerbloeiers. De vruchtenrijping in de natuur lag tot een maand voor op schema. In de fruitteelt was dit ongeveer twee weken. Zomerbloeiers zoals boerenwormkruid en struikheide bloeiden tot veertig dagen eerder dan vroeger. Ook het natte weer van mei, juni en juli had invloed. Door het slechte terrasweer, merkten we weinig van de vroege limonadewespen. Verder was de nattigheid in combinatie met de harde wind niet bevorderlijk voor vlinders. Het voor vlinders gunstige voorjaar werd gevolgd door een winderige, natte zomer. Het aantal vlinderwaarnemingen bleef daardoor achter bij wat je normaal zou kunnen verwachten.

Najaar
Ook de herfst begon ruim twee weken eerder dan in de voorgaande twee jaren. De temperatuur van de herfst was dit jaar gemiddeld. Bovendien hadden we in de eerste week van september al minimumtemperaturen van rond de 5°C. Waarschijnlijk heeft dit de bladverkleuring op gang gebracht. Op 26 oktober waren in een groot deel van het land de zomereiken voor de helft verkleurd. In het recordjaar 2006 was dit pas 10 november. Ook de beuken en berken waren dit jaar veel eerder verkleurd en hun bladeren vielen eerder van de bomen. Begin oktober vlogen echter nog wel veel vlinders en libellen.

Tabel 1: Vergelijking van gebeurtenissen in de natuur tussen 2007 en vroeger op basis van waarnemingen van de Natuurkalender en historische waarnemingen
Bijvoorbeeld: in 2007 waren de voorjaarsplanten 23 dagen vroeger dan in 2006. Dat is gebaseerd op waarnemingen bij 55 plantensoorten.

Meer informatie
 

• Jaaroverzicht Natuurkalender 2007
• Website KNMI