Afgewaaid nest eikenprocessierups

Hoe ga je om met door storm afgewaaide oude eikenprocessierupsnesten?

Kenniscentrum Eikenprocessierups
10-FEB-2020 - Door de storm Ciara die gepaard ging met zware windstoten, zullen op veel plaatsen oude eikenprocessierupsnesten uit de bomen gewaaid zijn. Deze nesten zitten bomvol brandharen die bij contact gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken bij mens en dier. Veel mensen herkennen de nesten niet als van de eikenprocessierups. Het advies is om afgevallen nesten door professionals te laten verwijderen.

De storm Ciara is eigenlijk de eerste echte storm waar ons land mee te maken heeft gehad sinds het afgelopen eikenprocessierupsseizoen. Door de harde wind en zware windstoten is het waarschijnlijk dat de eikenprocessierupsnesten die afgelopen jaar niet verwijderd zijn, uit de bomen zijn gewaaid. De nesten die nog in de bomen hingen zijn door regen en wind al wat losser komen te hangen waardoor ze bij een storm nog makkelijker uit de boom kunnen vallen. Doordat er vorig jaar zulke grote aantallen nesten gevormd zijn en er een tekort aan bestrijdingscapaciteit was, zijn veel nesten niet opgeruimd.

Afgewaaid nest eikenprocessierups

Gezondheidsrisico

Hond Snow die geïntubeerd is nadat zijn tong opzwol als gevolg van een hap in een eikenprocessierupsnestHoewel er geen levende rupsen meer in de nesten zitten, vormen ze wel degelijk een gezondheidsrisico. De rupsen hebben zich namelijk diverse keren in de nesten verveld waarbij iedere keer zo’n 700 duizend brandharen per rups in het nest achter zijn gebleven. Deze brandharen kunnen nog jarenlang gezondheidsklachten bij mens en (huis)dier geven als ze ermee in aanraking komen. Een kind liep onlangs letsel op door het oppakken van een afgewaaid nest. De afgelopen dagen waren er ook meldingen van honden die in uit de bomen gevallen nesten gehapt hadden. Honden kunnen stikken door zwellingen van de tong indien een dierenarts niet direct ingrijpt. Op de foto is een hond te zien die een nest in zijn bek heeft gehad. De eigenaar heeft de hond direct naar een dierenarts gebracht die de hond heeft geïntubeerd en een antihistaminicum heeft toegediend om de ontstekingsreactie tegen te gaan. De tong van deze hond zat vol blaren en was sterk gezwollen. De brandharen in de tong van een hond of kat kunnen voor afsterving van de tong zorgen. Daarnaast kunnen ze ernstige ontstekingen van tongweefsel en mondslijmvlies ontwikkelen. Het is daarom belangrijk om alert te zijn en huisdieren weg te houden bij eikenbomen en bermen waar oude nesten nog hangen of liggen. Ook buiten lopende paarden kunnen ernstig letsel in hun mond oplopen, mogelijk zelfs met dusdanige kolieken dat ze eraan kunnen overlijden.

Herkenning van de nesten

Eén van de problemen met de afgevallen nesten is dat mensen ze niet herkennen. Als de nesten in de bomen hangen zien ze er wit-grijsachtig uit en zijn de spinsels te herkennen. De afgevallen nesten zijn echter veelal bruinzwart van kleur. Dit komt door de vele uitwerpselen van de rupsen gemengd met de vervellingshuidjes die aan het verteren zijn. De uitwerpselen worden wel eens voor eitjes aangezien, maar die worden niet in de nesten afgezet. De vlinders zetten hun eitjes op de takken van de eik af. Hieronder staan diverse voorbeelden van oude en/of afgewaaide nesten.

Afgewaaid nest eikenprocessierups

Afgewaaid nest eikenprocessierups

Afgewaaid nest eikenprocessierups

Afgewaaid nest eikenprocessierups

Afgewaaid nest eikenprocessierups

Verwijderen van afgevallen nesten

Hoe ga je om met afgevallen nesten? Allereerst is het belangrijk om niet in contact te komen met de nesten. De enige veilige manier is de afgevallen nesten door een bestrijdingsbedrijf te laten verwijderen. Er zijn strikte beschermende richtlijnen opgesteld voor alle partijen in de afvalverwerkingsketen. We raden daarom ten zeerste af om de nesten zelf te vervoeren, zelf te verpakken of er enige andere handeling mee uit te voeren. Door het nest te verplaatsen verspreidt u de brandharen verder in de omgeving.

Wanneer een bestrijdingsbedrijf niet op korte termijn in staat is het afval op te halen, adviseren we u tijdelijk de directe omgeving van het afval af te schermen voor contact met mens en dier. Dit kan al door een kruiwagen of grote plantenpot met de holle zijde naar beneden over het nest te plaatsen. Eventueel kan een nest ter plekke begraven worden. Dit moet dan wel minimaal twintig centimeter diep gebeuren. Uit een eerder experiment bleek dat brandharen die vijf tot zeven jaar begraven hadden gelegen nog steeds actief waren.

Ziet u afgevallen nesten liggen? Informeer dan de boomeigenaar op de aanwezigheid van afgevallen nesten.

Let op bij snoeien en opruimen van takmateriaal

Door de storm kunnen takken van de boom afbreken of hele bomen omwaaien. Bij het opruimen daarvan moet rekening gehouden worden met de aanwezigheid van oude nesten. Dit geldt overigens ook voor de reguliere snoeiwerkzaamheden bij eiken door groenbeheerders. In de zomer aangetaste eiken vormen ook in de winterperiode gezondheidsrisico’s voor de uitvoerenden. Onder geen enkel beding mogen nesten met een takkenversnipperaar verwerkt worden.

Snoei van takken heeft plaatsgevonden terwijl het eikenprocessierupsnest er nog zat

Snoei van takken heeft plaatsgevonden terwijl het eikenprocessierupsnest er nog zat

Maaien in de buurt van eiken

Bij het maaien van bermen of grasvelden onder of in de buurt van eiken dient er ook rekening gehouden te worden met oude nesten. Het lastige is natuurlijk dat de nesten overgroeid worden en daardoor minder zichtbaar zijn.

Kijk voor meer dan 100 vragen en antwoorden met betrekking tot de eikenprocessierups op Processierups.nu.

Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups: Arnold van Vliet, Wageningen University; Silvia Hellingman, Hellingman Onderzoek en Advies; Henry Kuppen, Terra Nostra; Henk Jans, Jans Consultancy Gezondheid en Milieu
Foto’s: Arnold van Vliet; Silvia Hellingman; Henry Kuppen; Mandy van Brunschot