Eikenprocessierups kruipt over tape

Eikenprocessierupsjes kruipen uit achterlijf dode vrouwtjesvlinders

Kenniscentrum Eikenprocessierups
15-APR-2020 - De eikenprocessierups blijft verbazen. Afgelopen week kropen eikenprocessierupsen uit het achterlijf van dode vrouwtjesvlinders. De vrouwtjes kropen vorig jaar achter een net rondom een eik uit een grondnest. Een deel heeft na paring geen eitjes gelegd, bij deze vrouwtjes kwamen de eitjes dus toch uit. De jonge rupsjes bleken in staat om meer dan vijf meter de boom in te klimmen op zoek naar blad.

Sinds 2017 volgen we enkele populaties van eikenprocessierupsen om meer inzicht te krijgen in het fenomeen grondnesten. We weten dat grote groepen rupsen de bodem in kruipen maar het is nog onduidelijk hoe lang de rupsen daar verblijven. Vorig jaar zijn bomen rondom de stam van netten voorzien nadat de rupsen de grond in waren gekropen.

Boom voorzien van net in 2019

Vlinders uit grondnesten

In drie bomen zijn vorig jaar vlinders uit de grond gekomen achter het net. In twee andere bomen zijn geen vlinders uit de grond gekomen. De netten blijven voor langere tijd rondom de bomen om te bepalen wanneer de vlinders of rupsen tevoorschijn komen. Het blijkt dat de vlinders achter het net alsnog hebben gepaard en eitjes hebben afgezet op de stammen of op oudere spinsels. Achter het net zijn ook nu nog veel dode vrouwtjes te zien.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.
Eikenprocessierupsjes kruipen uit het achterlijf van dode vrouwtjes (Bron: Silvia Hellingman)

Rupsen uit achterlijf dode vrouwtjes

Het aantal rupsen dat achter en rondom het net werd aangetroffen bleek beduidend groter dan je op basis van het aantal eitjes op de stam kon verwachten. Bij nadere inspectie bleek dat de eikenprocessierupsen niet alleen uit de eipakketjes op de stam kwamen, maar ook uit de dode vrouwtjes die kennelijk bevrucht waren. Dat hadden we nog nooit eerder waargenomen.

Eikenprocessierupsen uit de dode vrouwtjes en eipakketjes achter het net

Vijf meter omhoog de boom in

De vraag was vervolgens of de rupsjes in staat waren om omhoog te kruipen. Ze moesten over allerlei obstakels heen kruipen, zoals gaas, ijzerdraad en tape. Sommige groepen hebben uren rondom de stam gekropen totdat ze een weg omhoog vonden. Enkele rupsen hebben dit niet overleefd, maar de meerderheid wel. Op 11 april begonnen ze in de schemering naar de takken te klimmen. De verwachting was dat ze eerst op de waterloten terecht zouden komen als eerste voedselbron. Na grondig alle waterloten te hebben onderzocht, bleken hierop geen processierupsen te zitten. Uiteindelijk werden op 12 april de eerste eikenprocessierupsen op de waterloten aangetroffen. Met deze ontdekking tonen we wederom aan hoe sterk de eikenprocessierupsen zijn en dat ze in staat zijn, zo klein als ze zijn, relatief grote afstanden af te leggen.

Jonge eikenprocessierupsen op een waterloot

Meer informatie

Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups: Silvia Hellingman, Hellingman Onderzoek en Advies; Arnold van Vliet & Hidde Hofhuis; Wageningen University; Henry Kuppen, Terra Nostra; Henk Jans, Jans Consultancy Gezondheid en Milieu; Joop Spijker, Wageningen Environmental Research
Foto’s en film: Silvia Hellingman