Bijna vijf miljoen kilo eikels en beukennootjes op de Veluwe
De Natuurkalender, Vereniging Wildbeheer Veluwe, Wageningen UniversityVroeger werden jaren met beukennootjes afgewisseld door jaren zonder beukennootjes. Vorig jaar had de beuk een redelijk mastjaar, maar door de zeer warme zomer vorig jaar en de zeer warme winter gaat 2020 de boeken in als een volmastjaar voor de beuk. De vruchtzetting verliep goed. Mogelijk dat lokaal nachtvorst de vrucht van de net bloeiende beuken beschadigd heeft. Een volmastjaar betekent dat er ruim anderhalf miljoen kilo beukennootjes is geproduceerd op de Veluwe.
Beuken hebben het zwaar
Heel veel beuken hebben het zwaar door de combinatie van een aaneenschakeling van jaren met extreme droogte en extreme hitte. Dit voorjaar liep het neerslagtekort op tot recordwaardes voor de tijd van het jaar. In de zomermaanden viel er wel weer regen, maar in augustus werden de bomen blootgesteld aan een zware hittegolf. Lokaal lieten ze massaal hun blad vallen. En met de zomerstorm Francis op 26 augustus kwamen de eerste bolsters en beukennoten naar beneden. Het betroffen voornamelijk loze nootjes.
Volgend jaar weer beukennootjes
Vorig jaar concludeerden we dat een warme zomer in het voorgaande jaar en een warme winter de kans vergroot op veel beukennootjes het jaar erop. Mede onder invloed van de zeer warme zomer dit jaar hebben de beuken nu weer bloemknoppen gevormd zodat ze volgend jaar weer gaan bloeien en mogelijk voor het negende jaar op rij beukennootjes hebben. Het is wel even afwachten of de verzwakking van de bomen door de droogte en hitte een negatieve invloed heeft.
Aantal eikels
De inlandse eiken hebben een redelijk mastjaar. De eiken hebben goed gebloeid. Net als bij de beuk is er lokaal nachtvorstschade opgetreden. Kaalvraat door rupsen viel dit jaar mee op de Veluwe. Het aantal eikels van de inlandse eik op de Veluwe komt daarmee op ruim drie miljoen kilo.
Zoals vorig jaar al verwacht, viel het aantal eikels van de Amerikaanse eik tegen. Dat is veroorzaakt door nachtvorstschade en rupsenvraat vorig voorjaar. Daardoor waren er alleen maar plaatselijk eikels te vinden met een geschat totaal van 170 duizend kilo op de gehele Veluwe.
Al acht jaar achter elkaar veel mast
In totaal is er door beuken en eiken naar schatting 4,8 miljoen kilo aan vruchten geproduceerd. Daarmee komt 2020 uit op een gemiddeld jaar. Het laatste slechte mastjaar was 2012. Toen vielen er geen beukennootjes en in totaal nog geen twee miljoen kilo eikels uit de bomen. Sindsdien hebben we geen echte piekjaren gehad, maar lag de hoeveelheid mast rond of ruim boven het gemiddelde.
Overigens hebben alle vrucht- en fruitdragende struiken en bomen goed gebloeid en veel vruchten geproduceerd. Late nachtvorsten hebben lokaal de vruchtzetting negatief beïnvloed. Voor de bosbessen is het in juni net op tijd gaan regenen waardoor er lokaal veel vruchten waren. In 2018 en 2019 zijn de meeste bosbessen verdroogd.
Intensieve wroetactiviteiten
Alle vruchten bij elkaar zorgen voor een grote en jarenlange voedselrijkdom voor heel veel verschillende diersoorten, zoals allerlei vogelsoorten, eekhoorns, muizen en wilde zwijnen. Hieronder een filmpje van zwijnen die volop bosbessen plukken.
Wilde zwijnen doen zich tegoed aan bosbessen (Bron: Natuurlijk Fauna Advies Mts)
Met de elkaar opvolgende mastjaren groeit ook de zwijnenpopulatie op de Veluwe. Tegelijkertijd neemt ook de sterfte af door de volgende beheerfactoren:
- Minder effectieve bejaging in mastrijke perioden / seizoenen.
- Keuze voor hogere doelstanden.
- Mastvolgend beheer.
- Minder intensieve bejaging.
- Vergroting leefgebied (bewust en onbewust) waar niet wordt gejaagd.
Overal waar je komt op de Veluwe zien we sporen van wilde zwijnen. Ze vervullen een belangrijke rol in onze bossen en natuurgebieden. Maar op sommigen plekken lijkt de aanwezigheid te intensief, het wroeten en woelen gebeurt zo grondig dat de vegetatie verdwijnt. Het doel van dit zoeken en woelen blijft gissen, maar het lijkt om dierlijke eiwitten en mineralen te gaan.
Wroetende streepbiggen (Bron: Natuurlijk Fauna Advies Mts)
Wroeten in de bodem tussen de bosbessen (Bron: Natuurlijk Fauna Advies Mts)
Zwijnen jagen wolf weg
De wolf is sinds 2018 een natuurlijke factor die de sterfte onder de zwijnen verhoogt. De wolven op de Veluwe hebben nu een onbeperkt voedselaanbod in de vorm van biggen. Met het groter worden van de biggen, worden ze ook weerbaarder en samen met de rest van de familie een geduchte tegenstander voor de wolf. Het aandeel zwijn in het menu zal dan weer af gaan nemen.
Via Whatsapp kwam er eind augustus een filmpje van een wolf en zwijnen. Veel mensen zijn bang voor wilde zwijnen, vooral voor de grote zwarte. Ook kennen veel mensen de confrontaties tussen wilde zwijnen en honden. Dit kan ook voor honden noodlottig aflopen. Wolven weten de impact van een aantal wilde zwijnen op waarde te schatten, en dat is het hazenpad kiezen.
Wilde zwijnen jagen wolf weg (Bron: Onbekend)
Tekst, foto’s, figuur en films: Vereniging Wildbeheer Veluwe; Gerrit Jan Spek, Natuurlijk Fauna Advies Mts; Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University