Vestigt de wilde kat zich definitief in Brabant?
ARK Rewilding NederlandAl voor de Middeleeuwen verdween de wilde kat uit Nederland. Jacht, ontbossing en versnippering waren daarvan de belangrijkste oorzaken. Door bescherming en natuurontwikkeling breidt de soort zich nu uit. De wilde kat leeft vooral in het bos, maar gebruikt ook natuurlijke graslanden om zijn voedsel te zoeken. Hij zoekt in de nacht naar muizen, andere kleine dieren en soms zelfs aas.
Op weg naar Brabant
Ook in de provincie Noord-Brabant is de wilde kat in aantocht. In het zuidoosten van Noord-Brabant zijn met cameravallen de eerste waarnemingen van de wilde kat al gedaan (Strabrechtse heide 2015 en 2018). En enkele jaren eerder werd een exemplaar gespot in het Limburgse deel van het naburige Kempen~Broek. Deze waarnemingen zeggen niet dat de ontwikkeling van een populatie wilde kat in Brabant op korte termijn werkelijkheid is, maar het betekent wel dat we ons moeten gaan voorbereiden op de terugkeer van deze spectaculaire soort.
Een definitieve terugkeer van de wilde kat in Brabant heeft tijd nodig. In Zuid-Limburg bijvoorbeeld, werden de eerste wilde katten waargenomen in 1963, 2002 en 2006. Pas vanaf 2013 vond er een duidelijke toename plaats van het aantal waarnemingen in de bossen nabij de Duitse en Belgische grens. Ook zijn er vanaf 2013-2014 voor het eerst sinds eeuwen in Nederland weer wilde katten in de vrije natuur geboren.
Wilde kat is geen huiskat
De wilde kat (officieel Europese wilde kat) is een eigen soort, die wel verre familie van onze huiskat is. De wilde kat kwam zelfs al lang vóór de huiskat in Nederland voor. Een wilde kat is grijs, bruin of soms rossig, met een donkere tekening, die op de flanken meestal wat vager is. De staart is dik, met drie tot vijf zwarte ringen, en eindigt in een stompe zwarte punt. Over de rug loopt een zwarte streep, de aalstreep, die eindigt vóór de staart. Sommige huiskatten hebben ook een aalstreep, maar deze loopt vrijwel altijd door over de staart. Ook de licht vleeskleurige neus is een kenmerk van wilde kat. Tenslotte zijn de voetzolen van een wilde kat alleen bij de tenen zwart of donker gekleurd (het deel dat de grond raakt als de kat loopt). Bij een huiskat is de hele voetzool zwart of donker gekleurd. Naast deze uiterlijke kenmerken zijn onder meer darmlengte en schedelvorm onderscheidend, maar dat is in het veld natuurlijk niet zichtbaar. Het blijft moeilijk om in het veld een wilde kat te onderscheiden van een cyperse huiskat, of een kruising tussen een wilde kat en een huiskat. Vaak kan alleen DNA-onderzoek op haren of uitwerpselen echt uitsluitsel bieden.
Warm welkom voor wilde kat in Brabant
ARK Natuurontwikkeling, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en de Zoogdiervereniging heten de wilde kat welkom in Brabant. Dat doen we met steun van de provincie Noord-Brabant door ontwikkeling en verbetering van leefgebied en verbindingen voor deze zeldzame inheemse diersoort. Het gaat dan onder meer om omvorming van eentonige naaldbossen naar gevarieerde, structuurrijke loofbossen, ontwikkeling van brede, struweelrijke bosranden, ontsnippering bij wegen in of langs bosrijke natuurgebieden en omvorming van intensief begraasde en kort gemaaide graslanden naar extensief begraasde, structuurrijke graslanden.
Door nu te werken aan de verbetering van zijn leefgebied en een betere bereikbaarheid van geschikt leefgebied, is de kans groot dat de soort zich straks definitief vestigt in Brabant. Tegemoetkomen aan de eisen van de wilde kat aan zijn omgeving, betekent automatisch ook een ecologische impuls voor veel andere soorten planten en dieren.
Kers op de taart
De wilde kat stelt hoge eisen aan zijn leefgebied. Net als veel andere roofdieren laat de aanwezigheid van een populatie wilde katten zien dat het gebied ecologisch goed functioneert. Er is voedsel, schuilgelegenheid, ruimte, rust en wildheid voor een relatief groot dier, en bovendien kan de soort zich goed door het landschap verplaatsen om nieuw leefgebied of een partner te vinden. Kortom, als het voor wilde katten goed genoeg is, is het dat ook voor heel veel andere soorten zoals wezel, hermelijn, bunzing, boommarter en das. Vogels, reptielen en insecten zullen eveneens baat hebben bij de maatregelen in het landschap. De wilde kat is de kers op de taart.
Meer informatie
- Kijk voor meer informatie op ark.eu/wildekat.
Beelden van (jonge) wilde katten (Bron: Rollin Verlinde)
Tekst: ARK Natuurontwikkeling
Foto's: Klaus Echle, Nature in Stock; Bob Luijks, Natuurportret
Tekening: Jeroen Helmer, ARK Natuurontwikkeling
Film: Rollin Verlinde, Stichting Natuurbeelden