Kleine wintervlinder: nu echt niet te missen!

Op dinsdag 24 november, aan het einde van de middag, stapte ik bij Ouwehands Dierenpark in Rhenen uit de bus. Niet om de dierentuin te bezoeken, maar om even op zoek te gaan naar nachtvlinders in het bos op de Grebbeberg. Ik smeerde stroop op ongeveer veertig bomen om die tegen de tijd dat het donker werd te controleren op nachtvlinders die op de zoetigheid afkomen en er met hun lange roltong heerlijk van eten. Al tijdens het smeren zag ik overal nachtvlindertjes fladderen, kleine wintervlinders. En dat werden er heel veel meer deze avond. Op de stroop vond ik zo’n dertig vlinders, vooral roodkopwinteruilen en bosbesuilen, maar ook zwartvlekwinteruilen en een oude bruine herfstuil. Maar tijdens de controle bleken alle boomstammen, ook de niet gesmeerde, vol te zitten met kleine wintervlinders. Ik kwam tijd te kort, maar probeerde er toch zoveel mogelijk te onderzoeken. Uiteindelijk kwam ik op meer dan vijfduizend kleine wintervlinders en dat maar op een heel klein stukje van de Grebbeberg. Op bijna elke boom zaten er twintig tot vijftig met uitschieters naar meer dan 160!

Overal waar maar bomen of struiken in de buurt zijn kunnen kleine wintervlinders gezien worden. Op de hogere zandgronden, in het binnenland en in de duinen zijn ze echt heel talrijk, maar ook op de klei- en veengebieden kun je ze vinden. Mannetjes van de wintervlinders hebben, zoals we gewend zijn bij vlinders, vleugels, maar de vrouwtjes niet. Deze kunnen dus ook niet vliegen, maar kruipen tegen boomstammen omhoog in de hoop door een mannetje te worden ontdekt. Tijdens de paring dragen de mannetje de vrouwtjes soms mee in de vlucht. Na de paring zet het vrouwtje haar eitjes af. Zij doet dit vooral in spleten van de bast en op takjes, maar soms ook op allerlei onnatuurlijke ondergronden als muren en schuttingen. In het voorjaar komen daar de rupsjes uit. De rupsen kunnen na uitkomen makkelijk een week zonder eten en laten zich verspreiden door de wind. Vervolgens beginnen ze te eten aan het jonge uitlopende blad. De rupsen zijn belangrijk voedsel voor veel vogels, vooral mezen, die dan volop jongen hebben.

De kleine wintervlinder is er nu volop en als u op zoek gaat is deze eigenlijk niet te missen zolang het niet al te hard gaat vriezen ‘s nachts. Ga tussen 18.00 en 20.00 uur met een zaklamp op zoek op boomstammen en u ziet de mannetjes als zeilscheepjes, met de vleugels boven hun lijf, zitten. Als u goed zoekt vindt u misschien zelfs de vleugelloze vrouwtjes.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting
Kaartje: NDFF/BIJ12