De gevolgen van klimaatverandering voor dieren op aarde
Stichting IFAWKlimaatverandering bedreigt de biodiversiteit
De aarde is nu ongeveer 1,1 graden Celcius warmer dan in de jaren 1800. Op basis van de huidige prognoses zal de temperatuur tegen het einde van de eeuw wereldwijd met 2,7 graden Celcius stijgen. Het is onmogelijk om precies te voorspellen hoe langetermijnverschuivingen in temperaturen en weerpatronen van invloed zullen zijn op de kwetsbare, onderling sterk verweven ecosystemen van onze planeet. Veranderingen in één gebied beïnvloeden veranderingen in andere gebieden en dieren zullen de impact voelen. Enkele van de grootste klimaatgedreven bedreigingen voor in het wild levende dieren zijn:
Verlies van leefgebieden: Stijgende temperaturen beïnvloeden de vegetatie, voedselbronnen, toegang tot water en nog veel meer. Ecosystemen kunnen onbewoonbaar worden voor bepaalde dieren, waardoor ze gedwongen worden buiten hun gebruikelijke patronen te migreren op zoek naar voedsel en leefbare omstandigheden, terwijl andere dieren uitsterven.
Als bijvoorbeeld het verlies en de versnippering van leefgebieden door menselijke ontwikkeling en opwarming van de aarde op de huidige manier blijft doorgaan - in combinatie met sterfte door stroperij - kunnen we de olifanten van Afrika in de komende veertig jaar kwijtraken.
Natuurrampen: We worden nu al geconfronteerd met een vervijfvoudiging van klimaat- en weergerelateerde natuurrampen zoals droogtes, bosbranden en orkanen in vergelijking met vijftig jaar geleden. Deze rampen veroorzaken catastrofaal verlies van mensenlevens en leefgebieden van mensen, huisdieren en wilde dieren.
De bosbranden van de Black Summer in Australië (2019-20) hebben 186.000 vierkante kilometer bos vervaagd en hebben naar schatting drie miljard koala's, kangoeroes en andere dieren gedood of op de vlucht gejaagd.
Conflicten tussen mens en dier: Klimaatverandering versterkt het conflict tussen mens en dier door het verlies van leefgebieden en extreme klimaatgebeurtenissen. Hierdoor worden mensen en dieren gedwongen om de steeds drukker wordende beschikbare ruimte te delen. Naarmate ecosystemen veranderen, zwerven mensen en wilde dieren verder weg op zoek naar voedsel, water en hulpbronnen. Conflicten tussen mens en dier hebben vaak verwoestende gevolgen voor de betrokken dieren.
Zo jagen jaguars soms op huisdieren, wat leidt tot vergeldingsdoden die de al slinkende jaguarpopulaties nog verder doen afnemen.
Uitsterven: De combinatie van uitdagingen kan ertoe leiden dat veel dieren uitsterven. De meest kwetsbare dieren ter wereld, waaronder de dieren die al bijna uitgestorven zijn, krijgen het 't zwaarst te verduren.
De noordkaper bijvoorbeeld, balanceert op het randje van uitsterven: naar schatting zijn er nog 336 exemplaren over. Het is het laagste aantal in twintig jaar. Een opwarmende oceaan in combinatie met aanvaringen met schepen en verstrikking in vistuig zou deze soort tot uitsterven kunnen drijven.
Dieren en hun leefgebieden: onze bondgenoten in de strijd tegen klimaatverandering
Gelukkig hebben we een krachtige bondgenoot in onze strijd tegen klimaatverandering: dieren en de ecosystemen waar ze deel van uitmaken. De Verenigde Naties schat in dat gezonde ecosystemen 37 procent kunnen leveren van de koolstofreductie die nodig is om de wereldwijde temperatuurstijging te beperken.
Gezonde ecosystemen met veel planten en bomen nemen koolstof op uit de atmosfeer en slaan dit ook op. Het behoud of herstel van de natuur is dus een krachtig instrument in de race om klimaatverandering een halt toe te roepen. Gezonde ecosystemen filteren ook water, vormen een buffer tegen overstromingen, verminderen de impact van rampen, verbeteren de gezondheid van de bodem en ondersteunen een rijke biodiversiteit. Sleutelsoorten en bijna alle dieren spelen een cruciale, soms onzichtbare rol bij het veiligstellen van de biodiversiteit en het behoud van leefgebieden.
Het belang van walvissen voor gezonde zeeën
Walvissen spelen bijvoorbeeld een belangrijke rol in het ondersteunen van gezonde zeeën. Walvispoep levert voedingsstoffen voor fytoplankton. Fytoplankton vangt, net als planten, grote hoeveelheden CO2 op en zet die om in energie, waardoor koolstof aan de atmosfeer wordt onttrokken. Wanneer fytoplankton wordt opgegeten door andere zeedieren, zoals walvissen, blijft de koolstof door het voedselweb stromen, blijft het uit de atmosfeer en draagt het niet bij aan de opwarming van de aarde.
De olifant als hovenier en landschapsarchitect
Olifanten spelen een belangrijke rol bij het creëren van gezonde ecosystemen, die op hun beurt CO2 absorberen en uit de atmosfeer houden. Olifanten verspreiden tijdens hun verplaatsing zaden, bemesten de bodem, graven waterputten, creëren paden voor andere dieren en maken ruimte vrij die nieuwe plantengroei bevordert.
Het belang van pangolins voor ecosystemen
Pangolins, ofwel schubdieren, eten mieren en termieten, waardoor deze populaties gereguleerd blijven. Ook graven ze holen uit die door andere dieren worden gebruikt. Beide zijn van essentieel belang zijn in de ecosystemen waarin schubdieren leven.
Veel andere dieren spelen een even belangrijke rol in de ecosystemen waarin zij leven.
Samen maken we het verschil
Het International Fund for Animal Welfare (IFAW) werkt aan een toekomst waarin mensen en dieren samen in balans samen kunnen leven. We zijn actief in meer dan veertig landen over de hele wereld, verspreid over zeeën en oceanen. We werken samen met lokale gemeenschappen, overheden, niet-gouvernementele organisaties en bedrijven. Samen werken we aan nieuwe en innovatieve manieren om alle soorten te helpen floreren.
Een verschil maken begint met actie ondernemen. Laat je stem horen voor de dieren die ons het meest nodig hebben.
Tekst: IFAW
Foto's: Rudy van Aarde; Vanessa Mignon; IFAW