Waar zijn de vlinders?

Dankzij het Meetnet Vlinders weten we heel goed – en omdat veel mensen direct hun gegevens invoeren bijna ‘realtime’ – hoeveel vlinders er vliegen. In het meetnet tellen meer dan duizend vrijwilligers iedere week een vaste route. Dat doen ze jaar in, jaar uit, sommige mensen al meer dan dertig jaar! Doordat de tellingen op een gestandaardiseerde manier plaatsvinden en dus steeds op dezelfde manier, kunnen we daar een mooi beeld uit krijgen hoe het met de vlinders gaat. Als we kijken naar de afgelopen dertig jaar dan zien we een achteruitgang van vijftig procent. Het gaat dus niet goed met de vlinders! Ze hebben te lijden van het intensieve landgebruik in ons land – bijvoorbeeld door versnippering, verdroging en de hoge stikstofdepositie – en ook van klimaatverandering, vooral de weersextremen. Maar van jaar op jaar zijn er sterke verschillen en goede en slechte jaren. Dit wordt vaak gestuurd door weersomstandigheden en door parasieten en andere natuurlijke vijanden. Is dit jaar inderdaad zo’n rampjaar voor vlinders als gemeld via de telefoontjes en op de sociale media?

Als we de grafiek bekijken met de gegevens uit het meetnet tot 5 augustus, dan zien we een wisselend beeld. In het voorjaar en in juni waren er meer vlinders dan normaal, maar daartussen en de laatste weken zijn er veel minder vlinders te zien dan het gemiddelde vanaf 1992. Het beeld dat er nu erg weinig vlinders zijn, klopt dus wel degelijk, maar wil niet direct zeggen dat het een heel slecht vlinderjaar is. Het beeld dat het nu heel slecht is, wordt versterkt omdat juist een paar typische tuinvlinders nu weinig te zien zijn omdat ze over hun piek heen zijn, terwijl ze wel degelijk een prima generatie achter de rug hebben. De nummers een en twee van de jaarlijkse tuinvlindertelling, dagpauwoog en atalanta, hebben goed en veel gevlogen en hebben vast ook veel eitjes afgezet. De grote vraag nu is of de droogte waar we mee te maken hebben, er niet toe zal leiden dat veel van de rupsen niet voldoende voedsel kunnen krijgen voor een goede ontwikkeling. Er is nu dus nog niet te zeggen of het een goed of een slecht vlinderjaar is.

Het Meetnet Vlinders is een onderdeel van het Landelijk Meetprogramma Vlinders dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en onderdeel is van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM).

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting
Grafieken: Landelijk Meetprogramma Vlinders (NEM)