Fosfaat bedreigt voortbestaan zeldzame planten
Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]
Plantensoorten die goed gedijen in gebieden met lage concentraties fosfaat, investeren weinig in hun voortplanting. Door de toename van fosfaat in het leefmilieu en de versnippering van fosfaatarme gebieden dreigen deze plantensoorten, die toch al op de Rode Lijst staan, te verdwijnen. Dit schrijven onderzoekers van de Universiteit Utrecht, Wageningen University en collega’s van andere universiteiten in Nature.
Prof.dr. Martin Wassen van de Universiteit Utrecht, leider van het onderzoek, signaleerde al in 2005 in Nature dat tientallen plantensoorten van de Rode Lijst worden bedreigd door de toename van fosfaat in het leefmilieu. Deze soorten komen voor in voedselarme gronden, zoals duinvalleien, vochtige graslanden en venen. Onduidelijk was waaróm juist deze soorten zo kwetsbaar zijn. Om dit te achterhalen bestudeerden dr. Yuki Fujita en haar collega’s 491 plantensoorten van 599 voedselarme natuurgebieden in negen landen in Europa en Siberië.
Extra kwetsbaar
‘Wat wij ontdekten is dat planten die kunnen overleven op fosfaatarme grond weinig investeren in hun voortplanting. Ze bloeien niet of kort en ze produceren weinig zaadjes. Dat is een nuttige aanpassing, want voortplantingsorganen hebben veel fosfaat nodig’, licht Fujita toe.
Juist deze aanpassing maakt de plantensoorten echter extra kwetsbaar nu voedselarme natuurgebieden steeds schaarser worden en steeds verder uit elkaar komen te liggen. ‘Deze soorten produceren zo weinig zaad, dat zij zich moeilijk over grote afstanden verspreiden. Dus zitten ze gevangen in de weinige fosfaatarme plekjes die er nog zijn. Om te voorkomen dat zij verdwijnen, zijn dringend maatregelen nodig’, stelt Wassen.
Noodzakelijke maatregelen
Veel bodems zijn al verzadigd met fosfaat en het duurt nog tientallen jaren voordat de natuurlijke waarde weer is bereikt. Net als voor stikstof, is er dan ook voor fosfaat een wettelijke norm nodig, vinden de onderzoekers. Daarnaast moeten de huidige voedselarme natuurgebieden sterk beschermd worden. In een aantal door fosfaat aangetaste gebieden kan door maatregelen als waterbeheer of afplaggen de bodem nog worden hersteld.
Wassen: ‘Uiteindelijk kunnen we deze unieke planten alleen behouden als Europa investeert in een voldoende robuust en dicht netwerk van voedselarme natuurgebieden.’
Bron: Wageningen University, Plant Research International (PRI)
Foto's: Jerry van Dijk