Gevaarlijke roodrugspinnen meegekomen met torpedo’s

Alle spinnen hebben gif in hun kaken om hun prooien te doden. Verreweg de meeste soorten kunnen de menselijke huid niet doorboren en zijn dus volkomen ongevaarlijk. Kogelspinnen uit het genus Latrodectus, ook wel weduwen genoemd, vormen hierop een uitzondering. Zij kunnen wel mensen bijten en zo hun gif inbrengen. De symptomen na een beet zijn vrij ernstig, maar bij gezonde mensen verdwijnen de klachten na enkele dagen. De bekendste Latrodectus-soorten zijn zwarte weduwen (Latrodectus hesperus en Latrodectus mactans) uit Noord-Amerika en de roodrugspin (Latrodectus hasselti) uit Australië.

Op marinekazerne Willemsoord in Den Helder werden in 2014 drie vrouwtjes van de roodrugspin aangetroffen. Zij bevonden zich in een bootcontainer met torpedo-onderdelen. Die onderdelen hadden ruim vier jaar opgeslagen gelegen in Australië en konden zo bevolkt worden door de spinnen. Eén van de vrouwtjes bleek in het web een eicocon te hebben gemaakt. In en bij de cocon liepen al tientallen net uitgekomen juveniele spinnen, het eerste geval van uitgekomen eitjes van een Latrodectus-soort in ons land. De spinnen zijn uit de container gehaald, gedood en opgenomen in de collectie van Naturalis. Na het verwijderen van de roodrugspinnen zijn de containers nog tweemaal behandeld met verdelgingsmiddel, voordat de torpedo-onderdelen eruit werden gehaald.

Weduwen worden met enige regelmaat ingevoerd in ons land, meestal met bootcontainers en opvallend vaak met oldtimervoertuigen of allerlei typen onderdelen die lang opgeslagen stonden in het buitenland. In 2013 zijn alle bevestigde weduwevondsten uit Nederland op een rij gezet in een risicobeoordeling en in het recente nummer van Nederlandse Faunistische Mededelingen wordt een aantal vondsten sinds de publicatie van deze risicobeoordeling beschreven, waaronder die in Den Helder.

Het is belangrijk om gevaarlijke exotische spinnen te monitoren, zodat risico’s en transportroutes bekend zijn. Bij vermeende vondsten van weduwen wordt verzocht dit te melden bij EIS Kenniscentrum Insecten, graag met de spin als bewijsmateriaal of eventueel een foto.

Tekst: Jinze Noordijk, EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden
Foto's: Theodoor Heijerman (leadfoto: roodrugspin); Jinze Noordijk & Bruce Schoelitsz; Stefan Rekkers