Hagedis en kikker met witte achtergrond

Beeldmateriaal heeft groot effect op determinatiesucces amfibieën en reptielen

Wageningen University
30-DEC-2018 - Onlangs vroegen we de lezers van Nature Today om mee te doen aan een onderzoek naar het effect van beeldmateriaal op de herkenning van amfibieën en reptielen. Ruim 1500 mensen namen hieraan deel. Ze gaven het vaakst een amfibie of reptiel de juiste naam na het zien van illustraties.

Eén van de problemen die vaak worden aangehaald bij citizen science is de betrouwbaarheid van de data. Kunnen de waarnemers de soorten juist op naam brengen? Om de soorten te leren kennen, gebruiken waarnemers afbeeldingen in bijvoorbeeld veldgidsen. De afbeeldingen kunnen (wetenschappelijke) illustraties zijn, gestandaardiseerde foto’s van soorten op een witte achtergrond en niet-gestandaardiseerde foto’s. Bij gestandaardiseerde foto’s wordt het beest in een pose afgebeeld waarbij alle karakteristieke kenmerken zichtbaar zijn. Het is echter onduidelijk welke types beeldmateriaal de grootste determinatiesuccessen opleveren.

Bepalen determinatiesucces

Om het effect van beeldmateriaal op het determinatiesucces van kikkers en hagedissen te bepalen, vroegen we de lezers van Nature Today om van drie kikkerfoto’s of van drie hagedissenfoto’s de soortnaam te geven. Ruim 1500 mensen deden hieraan mee! De kikkers en hagedissen waren afgebeeld op een manier zoals je ze in het veld ook tegen zou kunnen komen. De deelnemers kregen allemaal een determinatiehulp aangeboden. Een groep kreeg wetenschappelijke illustraties van Ilian Velikov (uit de ANWB Amfibieën- en Reptielengids). Een andere groep kreeg gestandaardiseerde foto’s van soorten op een witte achtergrond en een groep kreeg niet-gestandaardiseerde foto’s. Hieronder zijn de gebruikte afbeeldingen weergegeven.

De drie types beeldmateriaal voor de soorten kikkers (F1 = heikikker, F2 = sprinkikker, F3 = bruine kikker) en hagedissen (L1 = zandhagedis, L2 = muurhagedis, L3 = levendbarende hagedis). ‘I’ zijn wetenschappelijke illustraties van Ilian Velikov, ‘SP’ zijn gestandaardiseerde foto’s op witte achtergrond van Matthijs Hollanders en ‘UP’ zijn niet-gestandaardiseerde foto’s

Illustraties beste score

In de figuur hieronder staan de belangrijkste resultaten van het onderzoek weergegeven. De mensen die illustraties van Ilian Velikov als determinatiehulp kregen, gaven de meeste kikkers of hagedissen de juiste naam met een slagingspercentage van ongeveer 75%. Mensen die gestandaardiseerde foto’s van hagedissen te zien kregen, scoorden net zo goed als de mensen die illustraties als hulp kregen. Het determinatiesucces na het zien van gestandaardiseerde foto’s van kikkers lag met 58% goed beduidend lager dan de illustraties. Het determinatiesucces na het zien van niet-gestandaardiseerde foto’s lag voor zowel de kikkers als de hagedissen lager.

Het gemiddelde percentage van juist op naam gebrachte foto’s van kikkers (rood) en hagedissen (blauw) bij het gebruiken van illustraties (I), gestandaardiseerde foto’s op witte achtergrond (SP) en niet-gestandaardiseerde foto’s (UP). Het gemiddelde determinatiesucces van staafjes waar eenzelfde letter bij staat (a of b) verschilt niet significant van elkaar

Deze resultaten hebben gevolgen voor hoe beeldmateriaal optimaal gebruikt kan worden in veldgidsen. Zo zou enige vorm van standaardisatie een significante invloed hebben op het determineren van soorten. Aangezien kwaliteitsillustraties moeilijker te creëren zijn dan foto’s vormen gestandaardiseerde foto’s een goed alternatief, mits een representatief dier wordt gefotografeerd of voldoende variatie binnen een soort wordt vastgelegd.

Tekst: Matthijs Hollanders en Arnold van Vliet, Wageningen University
Foto’s: Matthijs Hollanders; Ilian Velikov