Innovaties in eDNA en automatische beeldherkenning om soorten te detecteren

Kunstmatige intelligentie

De biodiversiteit in Nederland staat onder grote druk. Er is daarom behoefte aan het in kaart brengen van welke dieren en planten waar aanwezig zijn. Ook is het belangrijk om goed vast te kunnen stellen of herstelmaatregelen de natuurrijkdom vergroten. Er zijn allerlei innovatieve technieken die soortherkenning ondersteunen zoals environmental DNA (eDNA) en automatische beeldherkenning. Met behulp van eDNA is het mogelijk om met bijvoorbeeld een watermonster de aanwezigheid van specifieke soorten aan te tonen. Conventionele methoden zoals het gebruik van schepnetten of het zoeken naar sporen zijn dan niet meer nodig. Automatische beeldherkenning is een techniek waarmee je soorten kunt herkennen met behulp van machinaal leren (machine learning), een vorm van kunstmatige intelligentie. Deze techniek is bijvoorbeeld recent toegepast in een systeem om automatisch insecten te tellen in Noord-Holland.

Succesvol toepassen

Naturalis doet veel fundamenteel onderzoek met deze methoden en wil graag meer samenwerken met hbo-instellingen om de toepasbaarheid te testen, methoden te valideren en nieuwe toepassingen te ontwikkelen. Het doel van het lectoraat is dan ook het succesvol toepassen van de beide technieken om het detecteren en monitoren van soorten eenvoudig(er) te maken. Dit kan bijdragen aan het vroegtijdig en effectief inzetten van (natuur)beschermingsmaatregelen.

Het lectoraat richt zich in eerste instantie op beleidsrelevante soorten zoals: 

• Kunnen we in een vroeg stadium invasieve exoten op de zeebodem aantonen, en kunnen we met eDNA de verspreiding in kaart brengen?
• Kunnen we met eDNA de dennenprocessierups in partijen geïmporteerd naaldhout vroegtijdig ontdekken?
• Kun je via eDNA vaststellen of de zeer zeldzame gewone bronlibel ergens aanwezig is zodat je niet langs het water naar vervelhuidjes hoeft te zoeken? 

Onverwachte uitkomsten

Margje Voeten van de HAS Hogeschool wordt voor vier jaar aangesteld als lector. Ze kijkt ernaar uit om te starten in deze functie: "De technieken waar we mee aan de slag gaan, worden al langer toegepast, maar door te werken met vragen uit het werkveld kun je komen tot interessante en onverwachte uitkomsten. En die resultaten dragen bij aan het beter en sneller kunnen monitoren van de biodiversiteit, zodat we eerder kunnen ingrijpen als soorten onder druk komen te staan.” Margje werkt vanuit de opleiding Toegepaste Biologie, maar gaat ook samenwerken met andere opleidingen, bijvoorbeeld Geo Media & Design. 

Tekst: HAS Hogeschool en Naturalis
Afbeeldingen: Taco van der Eb (leadfoto: cameraval voor insecten); Naturalis