Pompveld 4

Een opgevouwen sloot als helofytenfilter in het Land van Heusden en Altena

Provincie Noord-Brabant
13-JAN-2020 - “We hebben een opgevouwen sloot gegraven”, zegt Bart Pörtzgen enthousiast als hij vertelt over de verbeteringen in het Pompveld. Het Pompveld ligt in het Land van Heusden en Altena (NB) en is woongebied van drie bedreigde vissoorten: de Grote en de Kleine Modderkruiper en de Bittervoorn. Om hun leefomstandigheden te verbeteren, werd het Pompveld de afgelopen jaren onder handen genomen.

Het Pompveld is als Natura 2000-gebied onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland, en bovendien een Natte Natuurparel in Noord-Brabant. “Vanuit Europa kregen we de opdracht om het leefgebied van de grote modderkruiper te vergroten, terwijl we tegelijkertijd voor de kleine modderkruiper en de bittervoorn een instandhoudings-verplichting kregen”, legt Bart uit. “Het Pompveld is al sinds 1979 eigendom van het Brabants Landschap vanwege de aanwezigheid van een eendenkooi. Dit cultuurhistorisch element hebben we sindsdien in ere gehouden. Maar voor verbetering van het leefgebied van de vissoorten, moest er meer gebeuren.”

Landbouwgebied

Met een grote (financiële) bijdrage van de provincie Noord-Brabant, gingen het Waterschap Rivierenland en het Brabants Landschap aan de slag met een projectplan. Kenmerk van het Pompveld is dat het hoger ligt dan het omliggende landbouwgebied. In dit landbouwgebied is bovendien de waterstand lager. Met stuwen en sluizen wordt het water in het Pompveld vastgehouden. “Maar dat was niet voldoende”, weet Bart. “Er liep een kanaal doorheen dat verlegd moest worden, en de pompen en stuwen werden voorzien van moderne technologieën."

Graafwerk om het kanaal te verleggen

Helofytenfilter

Meest trots is Bart op het helofytenfilter. Aan de oostkant van het Pompveld ligt dit natuurlijke rietmoeras. Omdat het omliggend gebied lager ligt, wordt het water via een vijzelgemaal het gebied in gepompt. “Er was een probleem omdat dit water te voedselrijk is voor de instandhouding van het gebied én voor de drie vissoorten. Daarom willen we het filteren vóór het echt het gebied instroomt. Zo komen de voedingsstoffen uit omliggend landbouwgebied niet in het voedselarme natuurgebied terecht. Het helofytenfilter zuivert de nutriënten er op een natuurlijke manier uit.”

Het Pompveld voor de aanleg van het helofytenfilter

Opgevouwen sloot

In feite ligt het helofytenfilter al langer in het Pompveld. Maar het werkte niet optimaal. Bart Pörtzgen: “Het idee van het filter stamt al uit 2000. Het was een prima oplossing, maar het werkte niet voldoende. Het filter was één groot, natuurlijk rietmoeras, waar het water doorheen sijpelde. Nu hebben we het gebied aangepast en er slootjes in gemaakt. In feite is het hele filter nu één langgerekte sloot geworden, die we opgevouwen hebben. Je kunt het vergelijken met de wachtrijen voor een drukke attractie. Daar slinger je ook doorheen tot je aan de beurt bent”, lacht Bart.

Het helofytenfilter

In een week van inlaat tot uiteinde

Door de aanpassingen van één watergebied naar een opgevouwen sloot, heeft het water nu een week tijd nodig om vanaf de inlaat tot het uiteinde te komen. “Dat is optimaal om de nutriënten eruit te halen,” weet Bart. “We denken dat het goed gaat werken en zien uit naar de zomer. Dan hebben we alle werkzaamheden afgerond en bovendien het gebied ingezaaid. Ook de nieuwe recreatieve voorzieningen moeten dan klaar zijn.” Dan zal het Pompveld niet alleen voor de grote en kleine modderkruiper en de bittervoorn, maar ook voor recreanten een aantrekkelijke Natte Natuurparel zijn in het Brabantse Landschap.

Tekst: Annelies Cuijpers, provincie Noord-Brabant
Foto's: Bart Pörtzgen