De staart van een noordkaper in de Fundybaai, New Brunswick, Canada

Populatie van ernstig bedreigde noordkaper neemt verder af

Stichting IFAW
30-OKT-2021 - Volgens een recente publicatie van het North Atlantic Right Whale Consortium zijn er wereldwijd nog maar 336 noordkapers over. De nieuwe cijfers hebben betrekking op de populatieomvang in 2020 en zijn opnieuw aanzienlijk lager dan het eerder berekende aantal van ongeveer 366 dieren. Er wordt gewerkt aan maatregelen om deze walvissoort beter te beschermen.

Alamerend lage populatie

De nieuwe populatieschatting voor deze reeds ernstig bedreigde walvissoort is voor dieren- en natuurbeschermers onthutsend. Het geeft namelijk aan dat de populatie van de noordkapers sinds 2019 met acht procent is afgenomen. De populatie is al tien jaar aan het krimpen. De oorzaak daarvan is algemeen bekend en te wijten aan menselijke oorzaken.

Alarmerend is dat de huidige schatting, 336 dieren, het laagste aantal is in twintig jaar. In 2011 waren er naar schatting 481 noordkapers: de hoogste populatieomvang na de periode van de commerciële walvisvangst. Sindsdien is de populatie noordkapers met 30 procent verminderd. De belangrijkste redenen voor de verdere daling zijn aanvaringen met schepen, die meestal fataal zijn voor de dieren, en verstrikking in commercieel vistuig. Maar liefst 86 procent van alle levende noordkapers is ten minste eenmaal in hun leven verstrikt geraakt in vislijnen.

Ook goed nieuws!

Gelukkig is er ook goed nieuws. In 2021 werden achttien noordkaper-kalfjes geregistreerd, wat een veelbelovend cijfer is. Daartegenover staan helaas ook vijf sterfgevallen en uit recente studies blijkt dat maar 36 procent van de sterfgevallen wordt ontdekt.

Noordkaper in de Fundybaai, in New Brunswick, Canada

Structurele oplossingen

“Ook in Europa sterven veel walvisachtigen door aanvaringen met schepen of verstrikking in visnetten”, zegt Sabine Zwiers, campaigner van IFAW Nederland. "Deze zomer nog voer een vrachtschip de haven van Terneuzen in met een dode vinvis op de boeg. De botsing vond hoogstwaarschijnlijk plaats in de Golf van Biskaje, een hotspot voor vinvissen en dolfijnen. Bijvangst van duizenden gewone dolfijnen is daar een ander groot probleem. Structurele oplossingen om walvisachtigen te beschermen, zoals langzamer varen en alternatieve vismethoden, zijn heel hard nodig.”  

Menselijke oorzaken

Het leefgebied van de noordkapers voor de noordoostkust van Amerika overlapt zowel met de visgronden van de kreeftenvisserij als met drukke scheepvaartroutes. Op de zeebodem worden kreeftenfuiken uitgezet, die met verticale lijnen aan boeien op het wateroppervlak zijn verbonden. Walvissen raken vaak verstrikt in deze lijnen. Daarnaast varen commerciële schepen door de kritieke leefgebieden van walvissen. Hierdoor krijgen de dieren te maken met een verhoogd risico op aanvaringen, waarbij de dieren meestal overlijden.

Ook pleziervaartuigen kunnen dodelijk zijn voor walvissen: een van de walviskalfjes die in 2021 werd gedood, werd overvaren door een recreatieve vissersboot.

Noordkaper voor de kust van Canada

‘Juiste walvissen’

De noordkaper (Eubalaena glacialis) staat op de lijst van "ernstig bedreigde diersoorten" van IUCN (International Union for Conservation of Nature). De dieren zijn langzame zwemmers. Daarom noemden Amerikaanse walvisvaarders ze in de negentiende eeuw de ‘right whale’, de juiste walvis om op te jagen. Ze waren namelijk gemakkelijk te vangen en dreven, eenmaal gedood, op het wateroppervlak. Sinds het einde van de massale commerciële walvisvangst herstelde deze walvissoort nauwelijks. Dit ondanks het feit dat al in 1935 beschermende maatregelen werden getroffen. Een doortastend actieplan om deze walvissen te redden is dringend nodig.

Scheepservaringen

Het International Fund for Animal Welfare (IFAW) zet zich in om het aantal scheepsaanvaringen in verschillende regio’s te beperken. De focus ligt daarbij op gebieden waar bedreigde walvissoorten hierdoor nog verder in gevaar komen. Oplossingen om scheepsaanvaringen te voorkomen verschillen en zijn onder meer afhankelijk van de verspreiding en het gedrag van walvissen, het gebruik van hun leefgebied en de mogelijkheid om de scheepvaartroutes te veranderen. Het scheiden van scheepvaartroutes en de leefgebieden van walvissen is de meest effectieve oplossing. Wanneer dit niet mogelijk is, biedt het verminderen van snelheid van schepen uitkomst. Van essentieel belang is dat bemanningen zich bewust zijn van het risico van aanvaringen.

Walvisvriendelijke vismethoden

Daarbij steunt en stimuleert IFAW de ontwikkeling en het inzetten van ‘walvisvriendelijke’ vismethoden als alternatief voor de traditionele kreeften- en krabbennetten. Overstappen op touwloze visnetten, waarbij er geen gebruik wordt gemaakt van verticale markeringstouwen in de waterkolom, betekent dat noordkapers niet langer verstrikt raken of dat het aantal verstrikkingen in ieder geval drastisch afneemt.

Tekst: IFAW
Foto's: Nick Hawkins