Optimaal beheer voor vogelakkers

De vogelakker maakt sinds 2016 onderdeel uit van het subsidiestelsel Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb). Het bestaat uit een pakket aan beheermaatregelen die akkers tot een geschikt habitat maken voor verschillende akkervogels. De Grauwe kiekendief stond model voor het pakket. Deze roofvogel eet voornamelijk muizen en voert ook de nestjongen met muizen. Zij hebben daarom baat bij een combinatie van gemaaide graslanden of luzernepercelen, waar de muizen makkelijk te vangen zijn, en ruigere braakvegetaties, als kraamkamer voor de muizen. 

Maak van de vogelakker geen ecologische val

De vogelakker is dus ontwikkeld als foerageerhabitat voor muizenetende roofvogels en uilen, maar ook andere diersoorten profiteren ervan. Er leven allerlei insecten, die weer voedsel bieden aan andere vogelsoorten en in de winter zijn er volop zaden te vinden. Daarnaast biedt de vogelakker een relatief veilige broedplaats voor grondbroeders, zoals

de veldleeuwerik. Hier schuilt echter meteen ook het gevaar: bij verkeerd beheer kan de vogelakker een ecologische val worden. Als er een aantrekkelijk broedbiotoop geboden wordt, moet de oogst van de luzerne natuurlijk niet tijdens het broedseizoen plaatsvinden. Hierdoor sneuvelen er veel jonge vogels. Het is dus van groot belang om maatregelen op maat te maken die aansluiten bij de ecologische randvoorwaarden van de verschillende doelsoorten.

Adviezen voor zaaien, maaien en bemesten

De adviezen die uit het onderzoek rollen, gaan met name over het zaaien, bemesten en maaien van de vogelakker. De natuur profiteert het meest wanneer een deel van de akker wordt ingezaaid met luzerne, en een deel braak blijft liggen, zodat zich spontaan vegetatie kan ontwikkelen. Muizen zitten graag in de natuurbraakzone, terwijl veldleeuweriken graag in de luzerne broeden. De onderzoekers raden bemesting af, omdat dat leidt tot vergrassing en een dominantie van stikstofminnende planten. Maaien dient buiten het broedseizoen te gebeuren, gefaseerd en met afvoer van maaisel.

Meer informatie

• Lees het hele rapport ‘Vogelakkers – diversiteit en effectiviteit’ op Natuurkennis.nl (pdf: 6,6 MB).

Tekst: Sofia Opfer, OBN natuurkennis
Foto's: Mark Zekhuis, Saxifraga