De lente in de natuur is al begonnen; help het ontluikende voorjaar vast te leggen

Deze winter komt waarschijnlijk in de top 10 van warmste winters sinds 1901. En dat is te merken in de natuur. Verschijnselen die kenmerkend zijn voor het begin van de lente zijn nu overal in het land te zien. In Duitsland staat de eerste bloeiende forsythia voor de start van de biologische lente. De eerste bloeiende exemplaren worden inmiddels doorgegeven via Natuurkalender.nl. De lente start dit jaar dus niet op 20 maart maar gewoon eind februari.

‘Jouw’ eerste maarts viooltje, vinkenslag of dagpauwoog kan ook aan het onderzoek mee doen

Komt de forsythia bij jou in de tuin ook al in bloei? Geef hem dan door. Het is nu ook letten op het eerste bloeiend klein hoefblad, gewoon speenkruid, maarts viooltje of misschien al de eerste bosanemoontjes. Het zijn tekenen van het voorjaar die vijftig jaar geleden pas eind maart of begin april doorgegeven worden. De natuur loopt dus gemiddeld een maand voor op de ontwikkeling die we zo’n vijftig jaar geleden normaal vonden. In vergelijking het gemiddelde van de jaren 2001 tot en met 2020 loopt de natuur zo’n anderhalve week voor (zie onderstaande tabel).

Om het verdere verloop van de lente goed te kunnen vergelijken roepen we mensen op om ook hun eerstelingen via Natuurkalender.nl door te geven, het Nederlandse fenologische netwerk. Voor elke maand hebben we een handig overzicht van de planten en dieren (vogels, vlinders, libellen, amfibieën)  en fenofasen die doorgegeven kunnen worden. Bekijk bijvoorbeeld waarop je kunt letten in februari, maart en april. Je kunt je waarnemingen anoniem doorgeven of met je Nature Today account. Heb je nog geen account? Maak er dan hier je gratis account aan. Hoe meer waarnemingen we ontvangen, hoe beter we zicht krijgen op het effect van klimaatverandering op de natuur in onze ‘achtertuin’. En het is ook gewoon leuk om extra alert te zijn op de eerste vinkenslag, de eerste jonge eendjes, de eerste trekkende pad, het eerste bloeiende maarts viooltje en ga zo maar door.

De vinkenslag (Bron: Bodo Sonnenburg)

Tabel: Bloeiwaarnemingen in verschillende perioden. In de tweede kolom staat de gemiddelde eerste bloeidatum in de jaren 1940 tot en met 1968. In de derde kolom de dag waarop de middelste eerste bloeiwaarneming van dit jaar verwacht wordt. In de vierde kolom staat de gemiddelde eerste bloeidatum in de jaren 2001 tot en met 2020. De laatste twee kolommen geeft het aantal dagen verschil van 2023 ten opzichte van de jaren 1940/1968 en 2001/2020 (Bron: Natuurkalender.nl)

Timelapsevideo’s van de lente

Het is nu ook een mooi moment om van het ontluiken van de lente mooie timelapsevideo’s te maken. Dat kun je eenvoudig doen met de GrowApp. Hiermee kun je makkelijk van steeds dezelfde plek in dezelfde richting een foto van een boom, je tuin of welk stukje natuur je ook maar wilt te maken. Elke nieuwe foto wordt automatisch toegevoegd aan een timelapse. Zie onderstaande timelapse van een berk in Bennekom. 

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.
Timelapsevideo van een berk in Bennekom (GrowApp.today)

De langste reeksen lopen inmiddels al sinds het voorjaar van 2017. We beginnen dus nu aan het zevende jaar. Hieronder staat een serie foto's van sneeuwklokjes die in de jaren 2019 tot en met 2023 rond 21 februari gemaakt zijn met de GrowApp. Er is duidelijk te zien dat de lente in 2020 nog vroeger begon dan in de andere jaren. Op 22 februari waren de sneeuwklokjes al volledig uitgebloeid.

Jouw GrowApp timelapse bruikbaar voor leerlingen Europees GLOBE onderzoek

Zo’n timelapse is leuk voor jezelf omdat je op een unieke manier de seizoensverandering van je omgeving vast legt. De timelapsebeelden zouden zomaar ook nog eens belangrijk kunnen zijn voor GLOBE-leerlingen door heel Europa. Dit voorjaar gaan klassen uit bijna twintig landen in Eurazië met de GrowApp samenwerken aan de Europese Bomen Voorjaarscampagne. Om goed vergelijkingen tussen de voorjaarsontwikkeling in de verschillende landen te kunnen maken, hebben we zeven soorten gekozen die elk in een groot deel van Europa voorkomen. Heb je een van de onderstaande soorten op jouw timelapsevideo staan? Zet dan regelmatig in het opmerkingenveld de bijbehorende hashtag. Bij een hazelaar zet je #hazel en bij een berk #birch. Als je dit doet kunnen anderen snel jouw serie vinden via de filteroptie op GrowApp.today.

Ondersteuning voor Nederlandse GLOBE scholen

GLOBE-scholen in Nederland kunnen zich tot zondag 26 februari via een formulier aangeven dat ze geïnteresseerd zijn in deelname. Daarna kunnen scholen ook nog starten via het Nederlandse GLOBE-programma. GLOBE-scholen in Nederland krijgen kosteloos ondersteuning bij het werken met de GrowApp in de klas. Om de leraar te ontzorgen denken we mee over hoe het project in te passen is in je onderwijs, komt een student van Wageningen University instructie geven in de klas en krijgen leerlingen feedback op hun resultaten. Stuur bij interesse een mailtje aan: matthijs@globenederland.nl.  

Tekst: Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University & Matthijs Begheyn, GLOBE Nederland
Foto’s: Arnold van Vliet; GrowApp.today; GLOBE
Geluid: Bodo Sonnenburg, Xeno-canto