Week van de voorjaarssatijnzwammen
SoortenNL
De meest voorkomende voorjaarssatijnzwam is harde voorjaarssatijnzwam (Entoloma clypeatum). Je vindt deze vooral onder meidoorn, maar ook wel bij sleedoorn. Het meest algemeen is hij in de kalkrijke duinen, maar ook elders in de duinen en in het binnenland is hij wijd verspreid. Vaak groeit hij op wat rijkere bodems met een voorkeur voor leem en klei. Hij groeit in groepen in meidoornstruwelen, in bossen, bij meidoornheggen en in tuinen en boomgaarden.
De paddenstoel heeft een gewelfde hoed en een stevige witte steel; de hoed kan tot 12 centimeter in doorsnee worden. Hij heet 'hard' omdat hij stevig wit hoedvlees heeft en een stevige steel. De hoed is als hij jong is bruin, maar bij droogte verkleurt hij straalsgewijs vanuit het centrum naar wit. Hij krijgt dan ook de voor satijnzwammen typische satijnachtige glans. Omdat hij vaak op open plaatsen groeit, is dit effect al snel goed zichtbaar. De plaatjes zijn wit als de paddenstoel jong is, maar al snel verkleuren ze naar roze. Dat komt door de rijping van de sporen die bij alle satijnzwammen roze tot oud-roze zijn.
Naast de harde voorjaarssatijnzwam zijn er in deze groep ook enkele andere soorten, die veel zeldzamer zijn. De sleedoornsatijnzwam (Entoloma sepium), groeit vooral bij sleedoorn, maar ook wel bij andere roosachtigen. Deze soort lijkt qua vorm op harde voorjaarssatijnzwam, maar is veel lichter, tot bijna wit. Andere soorten zijn onder andere zilverige satijnzwam (Entoloma saundersii) die vaak al in maart gevonden wordt, en slanke voorjaarssatijnzwam (Entoloma aprile), die veel kleiner is een puntig hoedje heeft. Deze zijn een beetje de buitenbeentjes, omdat zij bij iep gevonden worden.
Wat voorjaarssatijnzwammen in de natuur doen, weten we niet zeker. Ze hebben een strikte relatie met roosachtigen of iepen, maar welke? Er wordt gedacht dat ze een vorm van symbiose hebben met roosachtigen of iep (mycorrhiza), maar het kan ook zijn dat het een zwak parasitaire relatie is of een combinatie hiervan.
| Iedere week staat een plant, dier of schimmel centraal in De week van de… Het is een initiatief van SoortenNL, hét kennisnetwerk voor wilde planten en dieren van Nederland. Een netwerk van organisaties die toegepast onderzoek doen en natuurgegevens verzamelen met hulp van duizenden vrijwilligers voor de bescherming van soorten en hun leefgebieden. Met die gegevens ontwikkelen we kennis over de staat van de natuur en verbeteren we beheer, beleid en betrokkenheid. |
Tekst: Alfons Vaessen en Inge Somhorst, Nederlandse Mycologische Vereniging en SoortenNL
Foto’s: Kor Raangs (leadfoto: sleedoornsatijnzwam); Alfons Vaessen; Cees Koelewijn