Winterse omstandigheden vertragen natuurontwikkeling in zeewater

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON [land] op [publicatiedatum]

Als de weersvoorspellingen vandaag gelijk krijgen wordt het een bijna zomerse dag van circa 20 graden Celsius. Dat zal een uitbundig lentegevoel veroorzaken bij allen die vandaag naar buiten gaan om te genieten van de langzaam ontluikende natuur. Sportduikers die de zilte wateren van onze Zeeuwse Delta gaan opzoeken zullen onaangenaam verrast worden door winterse watertemperaturen van slechts een graad of 4 of 5. Deze ongebruikelijk lage watertemperatuur heeft ook zo zijn gevolgen voor wat er nu onder water te zien is. Net als de bovenwaternatuur ontwikkelen de wieren en de zeedieren zich dit voorjaar uitzonderlijk langzaam.

De media hebben de afgelopen weken uitgebreid aandacht besteed aan voortdurende winterse omstandigheden en de daardoor achterblijvende natuurkalender van dit voorjaar. Vogels zijn nog nauwelijks begonnen met nestelen en de voorjaarsbloemen ontluiken slechts mondjesmaat. Onder de golven van de Zeeuwse Delta is de natuurkalender ook flink van slag. In de afgelopen tien jaar was de watertemperatuur hier begin maart meestal 5 tot 7 graden Celsius. En eind maart tenminste 7 maar vaak al 9 tot 11 graden Celsius. Dit jaar was het begin maart 2 graden en eind maart was het nog niet boven de 3 graden gekomen.

Door de aanhoudende lage watertemperatuur zien we dat onder water winterse natuurfenomenen langer duren dan gebruikelijk. Recent zijn in het Grevelingenmeer nog Zeedonderpadjes waargenomen die hun best deden om uit hun eitjes te komen. De snelheid van de embryonale ontwikkeling van deze vissoort wordt mede bepaald door de zeewatertemperatuur. Warmer water geeft een snellere ontwikkeling. Dat we nu nog zeedonderpadeitjes zien uitkomen is opmerkelijk. Dit jaar zijn er in de Zeeuwse Delta nog niet veel Snotolven en eikapsels van Gestippelde dieseltreinwormen aangetroffen. Mogelijk is dit ook het gevolg van de aanhoudende winterse omstandigheden.

Veel zeedieren overbruggen de winter als larve. Net als de ontluikende voorjaarsplanten ontwikkelen ze zich in het voorjaar bij een stijgende watertemperatuur tot de vorm waarin ze volwassen worden en zich kunnen gaan voortplanten. Meerdere soorten sponzen, zakpijpen, wormen, zeepokken, hydropoliepen en nog veel meer zeedieren doen dit. Zij zijn nu nog niet, nauwelijks of ongebruikelijk voor deze tijd slechts als zeer kleine exemplaren waargenomen. Ook de zeewieren komen zeer langzaam tot ontwikkeling. Kortom, de natuur in ons zoute water is ook behoorlijk van slag door de schier Siberische omstandigheden van de afgelopen maanden.

Zeebaarzen, Harders en Zeekatten trekken jaarlijks van de open zee naar onze kust als het zeewater hier voor hen warm genoeg is geworden. De eerste Zeekatten trekken gewoonlijk rond deze tijd de Oosterschelde in, als het zeewater circa 10 graden is geworden. We vragen ons nu af hoe snel het zeewater verder gaat opwarmen en met hoeveel vertraging deze inktvissen en de Harders en Zeebaarzen zich dit jaar in de Oosterschelde voor het eerst laten zien.

Geniet van deze mooie warme dag. Mocht je gaan duiken doe dan in ieder geval een heel warm duikpak aan en vergeet niet om een thermoskan met warme chocomelk mee te nemen voor na de duik.

Tekst en foto’s: Peter H van Bragt, Stichting ANEMOON
Met dank aan Paul Engels voor het verstrekken van de watertemperaturen van de afgelopen tien jaar.