De kern van het neemprobleem

De neemboom (Azadirachta indica) maakt deel uit van de mahoniefamilie en is vaak populair in tuinen. Hij is gemakkelijk te kweken en geeft snel een mooi, schaduwrijk bladerdak. Deze groenblijvende boom kan twintig meter hoog worden en heeft een prachtige, geurige witte bloem, die samen met de vruchten wordt verzameld om neemolie te maken. In India is het gebruikelijk om de bladeren te verzamelen en te drogen voor gebruik als natuurlijk insectenwerend middel. De neemboom is twintig tot dertig jaar geleden op Curaçao geïntroduceerd en daarna op Aruba en Bonaire. Aangezien hij in dit relatief korte tijdsbestek wijdverspreid is geworden op alle drie de eilanden, is het gemakkelijk te zien hoe snel deze boom een probleem kan worden.

Effecten

Een van de belangrijkste effecten van de invasieve neemboom in het Caribisch gebied is het vermogen om inheemse soorten te verdringen. De boom groeit snel en zijn wortels scheiden chemicaliën af die de groei van andere planten in de buurt remmen. Neembomen creëren ook dichte, schaduwrijke bladerdaken die voorkomen dat andere planten het zonlicht ontvangen dat ze nodig hebben om te gedijen. Bovendien veranderen de diepe wortels van de boom de bodemsamenstelling door voedingsstoffen en water uit de grond te halen, waardoor er minder beschikbaar is voor andere planten. Dit kan leiden tot bodemerosie en andere milieuproblemen, vooral in gebieden waar de bodem al voedselarm is.

Invasieve neembomen beïnvloeden ook de lokale fauna. Hun dichte bladerdak kan dienen als leefgebied voor sommige soorten, maar ze kunnen het ook moeilijk maken voor dieren om vrij door hun oorspronkelijke leefgebied te bewegen. Vogels die afhankelijk zijn van open ruimtes om te jagen of te nestelen, kunnen bijvoorbeeld moeite hebben om geschikte gebieden te vinden als er neembomen aanwezig zijn.

Ten slotte kunnen invasieve neembomen ook economische gevolgen hebben voor de Nederlands Caribische eilanden. De bomen kunnen het boeren moeilijk maken, omdat ze voedselgewassen kunnen overtreffen of verduisteren. Bovendien kunnen de waterzoekende wortels van de neemboom snel wegen, trottoirs en funderingen van gebouwen beschadigen, met aanzienlijke economische gevolgen voor de eilanden.

Implicaties

Over het algemeen is de impact van invasieve neembomen op de Nederlandse Caribische eilanden aanzienlijk en veelzijdig. Hoewel neembomen veel gunstige eigenschappen hebben, betekent hun invasieve karakter dat ze negatieve effecten kunnen hebben op lokale ecosystemen en economieën. Als gevolg hiervan worden projecten voor het beheer en de controle van invasieve neembomen steeds belangrijker in de regio. Er wordt momenteel hard gewerkt om de verspreiding van de boom onder controle te houden en de aangetaste ecosystemen te herstellen. Om het probleem aan te pakken, is echter een gezamenlijke inspanning van beleidsmakers, wetenschappers en lokale gemeenschappen nodig. Alleen zo kunnen duurzame oplossingen worden gevonden die economische, sociale en ecologische problemen met elkaar in evenwicht brengen.

DCNA

De Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) ondersteunt wetenschapscommunicatie en outreach in de Nederlands Caribische regio door natuurgerelateerde wetenschappelijke informatie breder beschikbaar te maken via onder meer de Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA's nieuwsplatform BioNews en de pers. Dit artikel bevat de resultaten van verschillende wetenschappelijke onderzoeken, maar de onderzoeken zelf zijn geen DCNA-onderzoeken. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. DCNA is niet aansprakelijk voor de inhoud en de indirecte gevolgen die voortvloeien uit het publiceren van dit artikel.

Tekst: DCNA
Foto's: Madhav Malleda; Mohammad Ibrahim