Mooie Oliebolzwammen aangetroffen in het Robbenoordbos

Oliebolzwam

De oliebolzwam (Rhizina undulata, RL: Bedreigd) is een grote zakjeszwam (ascomyceet). De oliebolachtige vruchtlichamen zijn donkerpaarsbruin met een felgele rand, korstachtig en verankerd aan het groeioppervlak door talrijke wortelachtige gele myceliumstrengen. In tegenstelling tot andere brandplekpaddenstoelen doorstaan ze drogere periodes heel goed. De soort heeft een kosmopolitische verspreiding en komt voor in naaldbossen van Midden- en Noord-Europa, Noord-Amerika, Noord-Azië en zuidelijk Afrika.

Reputatie Oliebolzwam

In vroeger tijden kwamen Oliebolzwammen in Nederland vrij algemeen voor. Dat kwam omdat heidevelden en overtollige houtresten veel meer dan tegenwoordig als beheermaatregel met opzet in brand werden gestoken. De oliebolzwam is echter niet alleen een brandplekpaddenstoel, maar ook parasitair op naaldzaailingen en naaldbomen. De soort heeft wereldwijd aanzienlijke schade aangericht aan naaldbomen, vooral aan naaldboomplantages waar ze soms massaal aanwezig kunnen zijn. In Nederland kennen we de Oliebolzwam vooral als gevolg van bosbranden en niet zozeer als parasiet van naaldbomen. Toch is dat meerdere keren wel voorgekomen. Een mooi voorbeeld hiervan is de vondst van deze parasitaire Oliebollenzwammen in het Robbenoordbos van de afgelopen week.

Toekomst

In Noord-Holland kunnen de paddenstoelenkenners zich de brand van de naaldbossen in Schoorl in 2010 nog goed herinneren. Na de brand in Schoorl kwamen binnen enkele maanden tot wel een half jaar na de brand opvallend veel Oliebolzwammen tevoorschijn. Waarschijnlijk zal het de soort in de toekomst voor de wind gaan. Door de klimaatverandering hebben we wereldwijd te maken met een toename van lange droogteperiodes die zich vooral in voorjaar en zomer voordoen. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd, want elk jaar hebben we te maken met dramatische bosbranden. Waarschijnlijk zal dat gunstig zijn voor de mooie bosbrandpaddenstoelen, want mooi zijn ze wel degelijk. De Oliebolzwam zal hier misschien ook van profiteren, maar is als soort extra succesvol vanwege zijn parasitaire optreden, dus de soort niet alleen afhankelijk van bosbranden. Zullen de bosbrandpaddenstoelen in de toekomst een meer prominente rol gaan spelen in de natuur of zullen onbekende factoren roet in het eten gooien?

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto’s: Piet Brouwer