Blauwe kiekendief en velduil in de schijnwerpers

Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum Akkervogels, Vogelbescherming Nederland
24-DEC-2021 - De blauwe kiekendief en de velduil horen bij de Wadden. Echter zijn hun karakteristieke vliegbeeld en foerageergedrag daar tegenwoordig steeds minder te aanschouwen, want het gaat slecht met deze (vooral muizenetende) roofvogels. Het Waddenfondsproject ‘Wadvogels van Allure’ bracht de knelpunten voor deze tot de verbeelding sprekende soorten in kaart.

Op de Landelijke Dag van Sovon werden de resultaten gepresenteerd van het Waddenfondsproject ‘Wadvogels van Allure’, een samenwerking tussen Vogelbescherming Nederland en Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum Akkervogels. Naar aanleiding van deze lezing stuurde Tom Loorij een bijzondere email over de voedselkeuze van blauwe kiekendieven op Ameland, die hij in 1970 samen met medestudent Ben Daemen onder begeleiding van de beroemde kiekendievenonderzoeker Wim Schipper bestudeerde. Het meest indrukwekkend waren de historische filmbeelden van zijn vader Jack P. Loorij die hij meestuurde met opnames van de drie (!) soorten kiekendieven die toen nog op de Waddeneilanden broedden, en ook de velduil komt prominent in beeld. De film schetst een ongelooflijke vogelrijkdom van de duinen. We kunnen slechts met weemoed terugdenken aan de tijd dat een bezoek aan de Waddeneilanden garant stond voor een ontmoeting met blauwe kiekendieven en velduilen.

Blauwe kiekendief boven de wintertarwe in Groningen

‘Wadvogels van Allure’ had als doel het leefgebied voor blauwe kiekendief en velduil in het Waddengebied te verbeteren. Hiertoe werd 158 hectare aan vogelakkers aangelegd, een maatregel speciaal voor muizenetende roofvogels. Een belangrijk resultaat van het flankerende (zender)onderzoek was dat beide soorten een groot deel van het jaar in agrarisch gebied doorbrengen. Vooral voor hun voedsel zijn ze bijna geheel afhankelijk van landbouwgebieden . In jaren met veel veldmuizen, wanneer graslanden een strak gedekte tafel vormen, lijkt er dan ook geen probleem te zijn.

Muizenaantallen variëren van nature sterk van jaar tot jaar. In jaren met weinig muizen gaat het dan mis, want in zulke jaren lukt het de in Groninger akkers broedende blauwe kiekendieven niet om jongen groot te brengen. De weinige broedparen op de Waddeneilanden brengen deze jaren nog wel jongen groot, maar eerste resultaten uit recent zenderonderzoek suggereren dat hun overleving in de eerste maanden na uitvliegen dramatisch laag is. Vogelakkers zouden een uitkomst kunnen bieden mits in voldoende mate toegepast. Belangrijker nog lijkt een basiskwaliteit natuur in agrarisch gebied na te streven zodat het voedselaanbod voor blauwe kiekendieven en velduilen structureel verbetert en er voldoende alternatieve prooien zoals zangvogels en grotere zoogdieren aanwezig zijn.

Velduil op een vogelakker in Groningen

Het onderzoek naar de lotgevallen van blauwe kiekendief en velduil is door Ruben Smit Productions in beeld gebracht in samenwerking met BNNVARA - Vroege Vogels. Vijftig jaar na ‘Loorij’ kunnen we dus opnieuw van een kiekendieven- en velduilenfilm genieten. Naast adembenemende beelden van de vogels zelf komen ook terreinbeheerders, onderzoekers en andere betrokkenen aan het woord. De documentaire wordt op tweede kerstdag om 17:30 op NPO2 uitgezonden. De mensen die dan aan het kerstdiner zitten kunnen op 2 januari op voor de herhaling. Hieronder alvast een voorproefje van de film.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

Het raadsel van de blauwe kiekendief en velduil (Bron: Ruben Smit Productions)

Meer informatie

Het onderzoek naar blauwe kiekendief en velduil stopt niet bij het afronden van het Waddenfondsproject. Hulp daarbij is meer dan welkom, bijvoorbeeld door het tellen van muizenholletjes of waarnemingen aan foeragerende kiekendieven middels jaagprotocollen. Zie ook de prachtige Akkermonitor app (pdf; 7,4 MB) die Grauwe Kiekendief voor de muizenmonitoring ontwikkeld heeft. Neem bij interesse contact op met Madeleine Postma.

‘Wadvogels van Allure’ is financieel mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het Bettie Wiegman Fonds, provincie Friesland, provincie Noord-Holland en het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Tekst: Raymond Klaassen; Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels, Jules Bos; Vogelbescherming Nederland
Foto’s: Jan Ploeger (leadfoto: blauwe kiekendief); André Eijkenaar; Jack P. Loorij
Film: Ruben Smit Productions