timorese boszanger

Belg herontdekt Timorese struikzanger in Indonesië

11-JAN-2012 - De Timorese boszanger is een kleine, bruine zangvogel die in 1932 werd ontdekt en ingezameld door Georg Stein op de berg Mutis in West-Timor, Indonesië. Ondanks heel wat zoekwerk op de oorspronkelijke vindplaats werd de soort er na de ontdekking nooit meer waargenomen. In een recent artikel in het ornithologische tijdschrift 'Bird Conservation International' publiceerde de Belg Filip Verbelen details over de herontdekking van deze soort. Hij vond de 'vermiste' vogel in 2009 terug op het zelden bezochte en erg bergachtige eiland Alor, ten noorden van Timor.

Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]

De Timorese struikzanger is een kleine, bruine zangvogel die in 1932 werd ontdekt en ingezameld door Georg Stein op de berg Mutis in West-Timor, Indonesië. Ondanks heel wat zoekwerk op de oorspronkelijke vindplaats werd de soort er na de ontdekking nooit meer waargenomen. In een recent artikel in het ornithologische tijdschrift 'Bird Conservation International' publiceerde de Belg Filip Verbelen details over de herontdekking van deze soort. Hij vond de 'vermiste' vogel in 2009 terug op het zelden bezochte en erg bergachtige eiland Alor, ten noorden van Timor.

Op 9 September 2009 hoorde Verbelen in de bergen van Alor een luide vogelzang vanuit het dichte struikgewas. De zang deed denken aan die van de Seehboms struikzanger (Locustella mandelli), een soort die voorkomt op het vasteland van Zuidoost-Azië en nauw verwant is aan de Timorese struikzanger (Locustella timorensis). Het vermoeden rees dat de vogel die op Alor werd gehoord een Timorese struikzanger was.

De Timorese boszanger is door zijn verborgen levenswijze uiterst moeilijk waar te nemen . Enkele maanden geleden werd de soort voor het eerst gefotografeerd (Foto: © Rob Hutchinson / Birdtour Asia).De Timorese struikzanger is door zijn verborgen levenswijze uiterst moeilijk waar te nemen . Enkele maanden geleden werd de soort voor het eerst gefotografeerd (Foto: © Rob Hutchinson / Birdtour Asia).

De geluidsopnames die door Verbelen konden worden gemaakt, werden aan een aantal specialisten rondgestuurd. De Australische ornitholoog Colin Trainor besloot om, gewapend met deze opname, op Timor op zoek te gaan naar de reeds lang vermiste Timorese struikzanger. Op 20 december 2009 leidde dit tot de herontdekking van de soort op Timor. De soort is door een erg verborgen levenswijze uiterst moeilijk waar te nemen. Toch konden Verbelen en Trainor vaststellen hoe de vogels over de grond kruipen door de dichte vegetatie van gras en varens heen - soms hoppend, trippelend als een muis. Hoewel Timorese struikzangers kunnen vliegen, lijken ze dit slechts zelden te doen en verlaten ze bijna nooit de dichte ondergroei.

Tijdens het veldwerk op het eiland Alor werden minimaal dertien zingende mannetjes gevonden, telkens in een dichte, grassige ondergroei of in struikgewas langsheen bosranden, op een hoogte van 859 tot 1.250 meter. Intensief onderzoek in Oost-Timor leverde minstens 40 zangposten op, alle in de graslanden op de flanken van de berg Ramelau (tussen 1.720 en 2.100 meter). Intensieve begrazing en frequent branden van de graslanden zorgen er in de bergen op Timor voor dat er - op enkele steile berghellingen na - nog nauwelijks geschikt habitat rest voor de Timorese struikzanger. Op het eiland Alor lijkt de habitat gelukkig veel minder bedreigd.

Alor en Timor zijn twee Indonesische eilanden ten noorden van Australië (Google maps)

Verbelen en Trainor wijzen in hun publicatie op de nood aan meer systematisch populatie- en habitatonderzoek. Bovendien benadrukken beide auteurs dat er dringend soortspecifieke beschermingsmaatregelen moeten worden uitgewerkt. Om meer inzicht te krijgen in de verwantschap tussen de populaties van Alor en die van Timor, zouden in de toekomst op beide eilanden enkele vogels moeten worden gevangen voor verder genetisch onderzoek.

De Timorese struikzanger werd in 2008 door Birdlife International opgenomen op de Rode Lijst van de International Union for the Conservation of Nature (IUCN) in de categorie ‘bijna bedreigd’. Door de recente herontdekking zal de status van deze soort opnieuw moeten worden geëvalueerd.

Niet aan zijn proefstuk
Het is niet de eerste keer dat Verbelen met zijn intensief veldonderzoek knappe ontdekkingen aan de wetenschap presenteert. In 2010 publiceerde hij, samen met Frank Rheindt, over de ontdekking van een nieuwe populatie loofzangers (Phylloscopus) op het Indonesische eiland Peleng, waarnaar momenteel ook verder onderzoek loopt. Eerder (in 2009), slaagde de Oost-Vlaming er op datzelfde eiland in om de pas herontdekte Banggai kraai (Corvus unicolor) voor het eerst ooit te fotograferen.

Verbelen zelf nuanceert die prestatie: "De biologische diversiteit in Indonesië behoort tot de hoogste ter wereld. Op de Indonesische archipel leven meer dan 1.500 vogelsoorten, goed voor ruim 17% van alle vogelsoorten op aarde. Zo'n 350 soorten komen bovendien enkel in Indonesië voor. Over de verspreiding van vogels op de meest afgelegen eilanden in Indonesië is nog maar weinig bekend. Op sommige van die eilanden werden reeds meer dan een eeuw geen vogelstudies meer georganiseerd. Het is daarom niet verwonderlijk dat recente bezoeken aan sommige van deze eilanden resulteerden in de 'herontdekking' van vogelsoorten die al lang niet meer werden waargenomen en zelfs leidden tot de ontdekking van nieuwe vogelsoorten. Het lijkt bovendien erg waarschijnlijk dat Indonesië ook in de komende jaren voor spectaculaire verrassingen zal blijven zorgen op ornithologisch vlak”.

Contact: Griet Nijs, Natuurpunt Studie
Foto: Rob Hutchison/Birdtour Asia