Dit was 2013
Bericht uitgegeven door Natuurpunt [land] op [publicatiedatum]
Een Dwergvinvis, Toverchampignons, de Gele tubebij en een Sneeuwuil ter lange omvaart: 2013 was een jaar met heel wat markant natuurnieuws. Een overzicht.
Op 2 december 2013 maakte een waarnemer melding van een Boomklever in Zonhoven. Niets bijzonders, ware het niet dat met dit vogeltje de kaap van 10 miljoen waarnemingen gerond werd op waarnemingen.be. In vijf jaar tijd groeide deze website uit tot een belangrijke bron van informatie over natuur in België, voor zowel liefhebbers, wetenschappers als beleidsmakers.
Voor de liefhebbers van grote zeezoogdieren was het een prima jaar. In 2013 werden zowel een Bultrug als een Dwergvinvis gespot voor de Belgische kust.
Er doken ook een dertigtal Bruinvissen op in de Schelde en de Rupel. Niet zonder risico voor deze kleine tandwalvissen maar het is vooral de Belgische kust die gevaarlijk terrein is en blijft voor de soort. Elk jaar spoelen er een honderdtal Bruinvissen aan, en 2013 was een droevig recordjaar met 143 slachtoffers. Heel wat dieren waren verstrikt geraakt in warrelvisnetten. Deze problematiek is al jaren bekend maar het Vlaamse politieke niveau – dat bevoegd is voor de kustvisserij – doet veel te weinig om deze streng beschermde diersoort in stand te houden.
Het meest aangeklikte vogelbericht van 2013 ging over de wraakroepende trekvogelvangst op de Egyptische en Libische kust rond de Middellandse Zee. Tienduizenden beschermde trekvogels komen er in kilometerslange netten terecht en eindigen als snack op de lokale markt. Meer dan 100.000 mensen – onder wie 2300 Belgen – ondertekenden de petitie van onze Duitse collega’s van NABU, waardoor de kwestie ook op de agenda kwam van de Verenigde Naties. Die veroordeelden de vangst en stelden een actieplan op, een eerste stap in de goede richting.
De uilen hadden in 2013 te lijden onder de povere vruchtzetting in de herfst van 2012. Hierdoor crashte het muizenbestand en dus was er in de Vlaamse bossen maar weinig uilengeroep te horen. De Sneeuwuil die was meegelift op een Noord-Amerikaans vrachtschip en in december neerstreek in de haven van Zeebrugge, was voor uilenspotters dan ook een mooie troostprijs. Dramatisch nieuws is dat de Strandplevier, de Tapuit en de Kuifleeuwerik zo goed als verdwenen zijn in Vlaanderen. Habitatverlies is daarvoor de grote schuldige.
In 2013 werd de Gele tubebij na 42 jaar afwezigheid opnieuw waargenomen en ook de zeldzame Donkere klokjeszandbij was een opvallende waarneming. Toch was 2013 vooral een dramatisch bijenjaar. Eén op vier honingbijen overleefde de winter niet en één op twee wilde bijen in België is met uitsterven bedreigd. Neonicotinoïden zijn een van de grote schuldigen van de bijensterfte en dus is het tijdelijk Europees verbod dat inging op 1 december een goede zaak. Alleen is twee jaar te weinig om de gevolgen van het verbod correct te kunnen inschatten en zijn er tal van uitzonderingen die de maatregel ondermijnen. Alleen een volledig en permanent verbod kan het verschil maken.
Voor de vlinders leek 2013 een dramatisch jaar te worden vanwege het natte en vooral uitzonderlijk koude voorjaar. Ondanks die moeilijke lente, werd het toch nog een mooie vlinderzomer, met heel geconcentreerde en grote aantallen vlinders in augustus. Een opvallende exoot in Vlaanderen is de Buxusmot. Deze mooie nachtvlinder lijkt zich hier definitief gevestigd te hebben maar vormt gelukkig geen bedreiging voor inheemse planten. De rupsen tasten wel buxusplanten aan. Drie andere opmerkelijke stijgers in 2013 zijn Kaasjeskruiddikkopje, Boswitje en Tijgerblauwtje.
Ten slotte bracht 2013 op de valreep ook nog nationaal paddenstoelennieuws. In december dook de zeldzame en oersterke Toverchampignon op in een berm tussen Mortsel en Wilrijk, de tweede waarneming ooit in Vlaanderen. De soort kreeg haar naam van de Nederlanders die haar in de jaren 70 ontdekten, aangezien de felle verkleuringen van de soort hen deed denken aan een toverbol.
Tekst: Bruno Morez, Natuurpunt
Foto's: Pieter Vantieghem, Dieder Plu, BMM, Koen Lepla