Gesteelde lakzwammen lust voor het oog

De Gesteelde lakzwam (Ganoderma lucidum, Rode Lijst; Kwetsbaar) is een houtzwam die valt onder de polyporales. Gesteelde lakzwammen komen meestal met meerdere exemplaren tegelijk op de groeiplaats tevoorschijn. Een ontmoeting met mooie exemplaren van de Gesteelde lakzwam zal de persoon in kwestie lang bijblijven. Sommigen zien er een staande bureaulamp in, maar dan eentje die door moedertje natuur persoonlijk is ontworpen. Geen enkel exemplaar is hetzelfde. Deze grote eenjarige houtzwam valt enorm op vanwege de oranjebruine tot purperbruine glanzende laag die hoed en steel bedekt. De jonge hoeden bezitten een geelwitte groeirand. Een uitgebreide beschrijving van deze schoonheid is derhalve niet noodzakelijk, want erop gelijkende soorten zijn er niet. De Gesteelde lakzwam is vooral te vinden aan de voet van oude, levende of dode loofbomen, stronken of stobben en minder vaak op liggende stammen. Bij Zomereik en Beuk worden ze het meest gevonden maar bij andere loofboomsoorten komen ze ook voor, hetzij zeldzamer. Zeer zeldzaam op het hout van naaldbomen. Ze zijn parasitair op het hout van kwijnende bomen. Na de dood van een boom gaat de Gesteelde lakzwam verder als saprofyt op het dode hout waar hij witrot in veroorzaakt.

Weinig eisen aan de standplaats

Gesteelde lakzwammen komen zowel voor op voedselrijke, als voedselarme plaatsen in parken, plantsoenen, lanen en bossen en worden zowel op zware grondsoorten als op zand gevonden. Een droge of vochtige standplaats maakt deze opportunistische soort ook niet veel uit. Exemplaren met een korte tot zeer korte steel komen voor, vooral als ze bovengronds op het hout zitten. Zo werden er een paar weken geleden vele exemplaren van kort- en langgesteelde vormen van de Gesteelde lakzwam ontdekt op een oude stronk in het altijd natte moerasbos van de Jagersplas bij Zaandam. Niet ver hier vandaan in recreatiegebied "Het Twiske" komt de Gesteelde lakzwam ook elk jaar op een overeenkomstig vochtig gedeelte van het terrein tevoorschijn. Deze exemplaren zijn allemaal in het bezit van een lange steel. Soms worden Gesteelde lakzwammen niet aan de voet van bomen aangetroffen maar ver daarvandaan. Zo'n boomloze vondst vond plaats in een netuurgebiedje in de gemeente Heerhugowaard. Vrijwel alle Iepen waren hier het slachtoffer geworden van de Iepenziekte en verwijderd. Op het in de grond achtergebleven wortelhout kwamen Gesteelde lakzwammen tevoorschijn terwijl er geen boom meer was te zien.

Veel gekweekt

De Gesteelde lakzwam wordt in Azië als "Reishi" aangeduid, maar in China naast "Reishi" ook als "Ling Zhi". De Reishi wordt in China, Japan en Korea in lange tunnelkassen gekweekt vanwege de medicinale eigenschappen die men het toedicht. Het gebruik van Reishi is zeer oud en gaat terug tot 1000 voor Christus. Het kweken van Reishi op geperst houtpulp in tunnelkassen is niet zo oud en voordat Reishi in cultuur werd gebracht was het gebruik ervan alleen voor de rijken weggelegd. De Reishi werd in de natuur als zeer zeldzaam beschouwd. Er worden allerlei producten gemaakt van de verschillende onderdelen van de paddenstoel, die vooral dienen ter verbetering van het immuunsysteem van de mens. Op het internet worden veel van deze producten te koop aangeboden. Gesteelde lakzwammen worden in toenemende mate ook in westerse landen gekweekt om dezelfde redenen als in Azië. Tegenwoordig worden er ook in Nederland kweeksetjes met Reishi (Gesteelde lakzwam) te koop aangeboden.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Piet Brouwer; Martijn Oud