Bodemdierendagen 2021: Erop of eronder!

Veel dieren zijn parttime bodemdier: ze leven zowel boven als onder de grond. Alleen ’s winters of juist ’s zomers, overdag of ’s nachts, als jong of als volwassen dier. Het thema van de Bodemdierendagen is daarom dit jaar: ‘Erop of eronder!’ Ook voor het voortbestaan van bodemdieren is het erop of eronder: bodemvervuiling, droogte of asfalt maakt het ze moeilijk. De Bodemdierendagen vragen aandacht voor deze natuur onder onze voeten, en de uitdagingen daarvoor.

Bodemdieren zijn klein, maar houden de bodem gezond. Dat is onmisbaar voor de natuur, ook in steden en dorpen. Zo ruimen ze de herfstbladeren voor ons op en zetten die om in voedsel voor de planten van volgend jaar. Hoe ‘bodemdiervriendelijk’ zijn we eigenlijk in ons land? Welke dieren komen het meeste voor en staan straks in de Bodemdieren Top 3? Is het in balans? Dat is dus ook 'Erop of eronder'… De nek-aan-nek race van vorig jaar bracht de regenworm als verrassende winnaar, en een verslagen pissebed.

Hoogste en laagste punt van Nederland

Ieder jaar is er wel ergens een unieke bodemdierenwaarneming. Op de Marker Wadden bijvoorbeeld, of het eilandje in de Hofvijver in Den Haag. Passend bij het jaarthema is er dit keer in het eerste weekend van oktober een waarneming op het hoogste én het laagste punt van Nederland! Op één dag bezoekt het team van de Bodemdierendagen de Vaalserberg én de Zuidplaspolder in Nieuwerkerk aan den IJssel. Het hoogteverschil is maar liefst 329 meter. Welke bodemdieren en welke verschillen zullen ze vinden?

Samen zoeken

Ook veel kinderen hebben interesse in bodembeestjes. Vaak zijn hele gezinnen aan het zoeken, maar ook steeds meer groepen doen mee met de Bodemdierendagen: met de klas, de buurt of de scouting bijvoorbeeld. Bovendien is dit een veilige buitenactiviteit om samen te doen. Groepen kunnen een ‘Doe-mee-pakketje’ aanvragen, wat samen zoeken nog makkelijker maakt.

Het aantal getelde dieren vorig jaar was met zo’n 17.500 een record. Het bracht het totaal van de zes edities op bijna 53.000 getelde ‘bodemschatjes’. Gaan we dit keer samen de 70.000 aantikken?

• Elk jaar rond dierendag gaan een paar duizend mensen op bodemdierensafari;
• In de eigen tuin of het park om de hoek, op het schoolplein of zelfs het balkon;
• Het gaat er niet om dat je alle soorten moet herkennen, maar meer om een indruk van de biodiversiteit;
• Deelnemers doen samen honderden metingen verspreid over het hele land.

Zevende editie

Voor de zevende keer organiseren het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en het Centrum voor Bodemecologie het citizen science-project de Bodemdierendagen. Ze doen dat met hulp van onderzoekers van Wageningen University & Research en de Vrije Universiteit, plus een groeiend aantal partners. Op steeds meer plekken in Nederland brengen ze met het publiek het bodemleven in kaart. Met de resultaten van de eerste zes edities was vorig jaar de conclusie dat groene tuinen en parken een belangrijke rol spelen bij het in stand houden van de stadsnatuur.

Organisaties die bij de zoektocht naar die belangrijke bodemdieren helpen zijn: IVN Natuureducatie, Jaarrond Tuintelling, Naturalis, IUCN NL, Scouting Nederland, WWF, LandschappenNL, Natuur & Milieu, Vereniging voor Veldbiologie KNNV, Stichting Steenbreek, NL Greenlabel, de tuiniers van AVVN, Nederlands Instituut voor Biologie, JNM, Kinderboerderijen Actief, Kenniscentrum EIS, Nederlandse Entomologische Vereniging, Nationale Wetenschapsagenda, Weekend van de Wetenschap, gemeente Amsterdam, Arcam, Deltaplan Biodiversiteitsherstel en steeds meer. Sinds vorig jaar zijn de Bodemdierendagen ook onderdeel van het nieuwe project Onder het Maaiveld over het stimuleren van een levende bodem, ondersteund door de Nationale Postcodeloterij.

Wil je ook aandacht besteden aan de Bodemdierendagen? Leuk! De organisatie van de Bodemdierendagen staat je graag te woord. Bel of mail naar:

• Organisator en hoofd wetenschapscommunicatie Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 06-10487481 / 0317-473400, f.rienks@nioo.knaw.nl
• Organisator en bodemexpert dr. Gerard Korthals, Centrum voor Bodemecologie (CSE), tel. 06-12882710, www.soilecology.eu, g.korthals@nioo.knaw.nl

Tekst: NIOO-KNAW
Foto's: Perro de Jong; Remy van Kats, NIOO-KNAW