Herstel van kwelnatuur in het Bossche Broek
Provincie Noord-BrabantHet Bossche Broek is onderdeel van Natura 2000-gebied Vlijmens Ven, Moerputten en Bossche Broek. Dit natuurgebied is van oudsher een uitgestrekt kwelmoeras met rietvelden en uitbundig bloeiende hooilanden. De zeldzame hooilanden en de kwelnatuur zijn kenmerkend voor het landschap in dit Natura 2000-gebied. Het gebied werd vroeger ingezet als een overlaatgebied van water uit de Dommel of Aa. Hier werd water opgevangen, zodat het Den Bosch niet in stroomde. Sinds 2017 is het in tijden van extreem hoogwater opnieuw een inundatiegebied.
Kwelnatuur
Het natuurgebied staat bekend om zijn unieke kwelnatuur. Van oorsprong komt er een grote hoeveelheid zuiver en mineraalrijk kwelwater in de velden omhoog. Kwelwater is een vorm van grondwater dat door ondoorlatende bodemlagen naar de oppervlakte gestuwd wordt. Het grondwater diep in de bodem komt in contact met bodemlagen met veel mineralen zoals ijzer. Het water neemt deze mineralen op en komt daardoor als mineraalrijk kwelwater naar boven. Planten- en diersoorten die vochtige en drassige gebieden wensen, zoals dotterbloem, grote pimpernel, waterviolier en de beschermde vissoort de grote modderkruiper, profiteren van dit mineraalrijke water.
Herstel kwelnatuur in Natura 2000-gebied Bossche Broek door provincie Noord-Brabant (Bron: Provincie Noord-Brabant)
Maatregelen
Door verdroging en verzuring gaat het niet goed met deze kwelnatuur. De natuur is verzwakt, de hoeveelheid kwelwater is sterk verminderd en soorten verdwijnen uit het gebied. Het is daarom belangrijk dat we het gebied weer sterk maken. De maatregelen richten zich op de stroming en het vasthouden van kwelwater in het gebied. Samen met Waterschap De Dommel werkt Staatsbosbeheer aan dit herstel. Om dit te bereiken zijn er nieuwe stuwen geplaatst die het water beter reguleren, sloten zijn ondieper gemaakt, het grondwaterpeil is verhoogd en het waterpeil in de Zuiderplas is verhoogd. Meer wateropslag in de bodem zorgt voor een betere leefomgeving voor beschermde planten en dieren. Langzaam komen soorten die in de kwelmoerassen thuishoren terug. Planten als rietorchis en wateraardbei bloeien weer op de hooilanden. Met deze maatregelen roepen we de achteruitgang van de natuur in dit gebied een halt toe.
Ondanks positieve resultaten blijft het belangrijk het gebied goed te beheren. Invloeden van buitenaf oefenen nog steeds een grote druk uit op de natuur in het gebied. Stikstofdepositie zorgt voor verzuring van de bodem. Om deze verzuring tegen te gaan, zet Staatsbosbeheer maaibeheer in. De velden worden in het voorjaar gemaaid, zodat de door stikstof gevoede grassen sneller worden afgevoerd. Door extra te maaien en het maaisel af te voeren, verschralen de graslanden. Hierdoor krijgen bijzondere planten de kans en ruimte zich te vestigen in het gebied.
Recreatiegebied
Het Bossche Broek is door de ligging sterk verbonden met de stad Den Bosch en daardoor een belangrijk uitloopgebied van de stad. Naast de ontwikkelingen in het natuurherstel blijft het belangrijk om het Bossche Broek toegankelijk te houden. Het gebied wordt natter, daarom worden er aanpassingen aan de paden en recreatievoorzieningen gedaan. In samenwerking met gemeente ’s-Hertogenbosch zijn de fiets- en wandelpaden in het gebied opgehoogd. Door de peilverhoging van de Zuiderplas zijn hier de steigers van de zeilvereniging verhoogd. Zo zorgen we samen voor een robuuste en sterke natuur waar ook de recreant van kan blijven genieten.
Het herstel van kwelnatuur in het Bossche Broek is mogelijk gemaakt door de Europese Unie.
Tekst: provincie Noord-Brabant
Beeld: Nick van Korven (leadfoto: waterviolier in moerasgebied het Bossche Broek); provincie Noord-Brabant