Snel actie nodig na waarneming hooikoortsplant Alsemambrosia

Het pollen van de Alsemambrosia (Ambrosia artemisiifolia) kan hooikoortsklachten veroorzaken bij mensen die er gevoelig voor zijn. Door de late bloei van deze hooikoortsplant duurt het seizoen met mogelijke hooikoortsklachten tot wel twee maanden langer. Vestiging en verspreiding van deze van oorsprong uit Noord-Amerika komende plant willen we dan ook zoveel mogelijk voorkomen.

Waarnemingen melden voor verwijderacties

In opdracht van de NVWA meldt FLORON al sinds 2010 waarnemingen van de invasieve Alsemambrosia aan terreinbeheerders. Deze waarnemingen worden tweewekelijks gecontroleerd door validatieteams en vervolgens doorgestuurd naar de betreffende terreinbeheerder, met het verzoek om de populatie te verwijderen. Over het algemeen verloopt dit goed: in 2023 en 2024 bleek dat van meer dan de helft van de reacties wordt aangegeven dat de planten na de melding zijn verwijderd. In een klein deel van de gevallen blijkt helaas dat geen actie werd ondernomen, bijvoorbeeld door gebrek aan capaciteit of prioriteit.

In 2024 is een pilot uitgevoerd, waarbij vier waarnemers via een herhaalbezoek het succes van een verwijderactie controleerden. Uit deze pilot bleek dat op alle locaties nog kleine Ambrosiaplanten stonden, ook als gemeld was dat de planten verwijderd waren. Dit komt mogelijk doordat de soort niet overal goed werd herkend of de verwijderingsactie niet grondig genoeg werd uitgevoerd. Juist in een tijd waarin Alsemambrosia zich sneller verspreidt door klimaatverandering, is een snelle én effectieve actie cruciaal.

Berucht onkruid in akkers

Alsemambrosia is niet alleen een probleem voor hooikoortspatiënten, de planten vormen ook een bedreiging voor akkers. In Zuid-Europa is het al een berucht onkruid. In Nederland nemen populaties op akkers in aantal en omvang snel toe. Vooral natuurakkers zijn kwetsbaar, omdat daar geen chemische bestrijding wordt toegepast.

Als Alsemambrosia zich eenmaal op een akker heeft gevestigd, kost het vaak veel tijd, geld en moeite om ervan af te komen. De plant produceert veel zaden, die tot wel veertig jaar kiemkrachtig kunnen blijven. De bestrijding van Alsemambrosia vraagt om jarenlang volhouden met wisselteelt, maaien vóór de bloei en intensieve nacontrole.

De verwachting is dat het aantal populaties in akkers in Nederland zal toenemen. Dit gebeurt door introductie via besmet zaaigoed en het meeliften met landbouwwerktuigen. Door klimaatverandering kan de plantensoort hier steeds beter gedijen. We zien over de afgelopen vijf jaar dan ook een sterke toename in het aantal populaties in akkers. Ook de omvang van de populaties neemt toe. Juist preventieve acties zijn belangrijk om zoveel mogelijk te voorkomen dat Alsemambrosia zich ergens kan vestigen.

Gezocht: waarnemers en herhaalbezoekers

We zijn op zoek naar waarnemers die een herhaalbezoek willen doen. Herhaalbezoeken zijn essentieel om terreinbeheerders betere instructies te kunnen geven en hen, indien nodig, aan te zetten tot een nieuwe verwijderingsactie. Wil je helpen? Dit kan onder andere door:

• Waarnemingen direct te melden via digitale platformen zoals de VERA-app of Waarneming.nl. Automatische herkenning van foto’s is mogelijk via ObsIdentify, Pl@ntNet of iNaturalist. Alle waarnemingen van Alsemambrosia in openbare ruimten en natuurgebieden worden gemeld aan terreinbeheerders door FLORON.
• Bij elke waarneming ook het aantal planten door te geven en of je de plant al hebt verwijderd. De plant kan het beste vóór de bloei, met wortel en al, uitgetrokken worden. Draag bij handmatige verwijdering dekkende kleding en handschoenen om allergische (huid)reacties te voorkomen. Ook kan je de plant het beste in een afgesloten verpakking afvoeren.

Staat er veel of al vele jaren Alsemambrosia in de buurt? Plaats dan een persbericht in de lokale krant en meld het aan de gemeente! Hiervoor is een kant-en-klaar persbericht beschikbaar. Dit is (gratis) aan te vragen via info@floron.nl.

Meer informatie

Heb je hulp nodig bij de herkenning van Alsemambrosia?

• Herkenning via determinatievideo’s van Flora van Nederland.
• Herkenning via de pollenkalender en herkenningskaart van Pollennieuws.
• FLORON maakte een video over de herkenning en de bestrijding.

Tekst: Angelo Moerland, Nick van Doormaal en Baudewijn Odé, FLORON; Jenneke Leferink en Johan van Valkenburg, NVWA; Letty de Weger, LUMC; Maurice Martens en Herman van Wissen, Flora van Nederland; Arno Vlooswijk, Pollennieuws.nl
Beeld: Angelo Moerland (header: bloeiwijze Ambrosia artemisiifolia); FLORON.