‘We motten doorlopen’ voor de Veluwse vlinders

De Veluwe is van oudsher bekend om de bijzondere vlinders die er voorkomen. Het is een groot aaneengesloten gebied op arme zandgrond en dat zorgt voor bijzondere bewoners. Maar juist voedselarme gebieden zijn kwetsbaar en gevoelig. De kleine heivlinder komt nog maar op één plek in Nederland voor, het Kootwijkerzand op de Veluwe. Het is een typische vlinder van stuifzanden en de rupsen zijn gespecialiseerd op buntgras in de overgang van open naar halfopen zand. Door de overmatige stikstofneerslag groeien stuifzanden dicht en verdwijnt het leefgebied van de kleine heivlinder. Een ander voorbeeld is het gentiaanblauwtje, een vlinder met een ingewikkelde levenscyclus. De rupsen leven van de vruchtbeginsels van klokjesgentiaan, een zeldzame plant. Maar na een paar weken verlaten ze de plant en moeten ze worden geadopteerd door een specifieke knoopmier. In het ondergrondse nest van die mier overwinteren en verpoppen de rupsen. De kwaliteit van hun leefgebied verslechtert door verdroging, verzuring en vermesting. Open terreinen groeien dicht en het zaad van de waardplant – de klokjesgentiaan – kan niet meer ontkiemen. 

Typische Veluwse vlinders

Er zijn ook typisch nachtvlinders op de Veluwe. Van de herfstspinner is in Nederland een aparte (onder)soort die alleen op de Veluwe voorkomt, al zijn er de afgelopen jaren geen waarnemingen meer geweest. De herfstspinner leeft van kruiden op stuifzandgebieden, maar in deze gebieden zijn veel kruiden verdwenen, mede door de overmatige stikstofdepositie. De purperbeer komt lokaal op de Veluwe voor. De rupsen leven in Nederland enkel van struikheide, en dan vooral van de oude, structuurrijke heiden. Vroeger kwam deze nachtvlinder op de meeste heideterreinen op de Veluwe voor, maar tegenwoordig wordt hij bijna nergens meer waargenomen. En er zijn meer typische Veluwse vlinders die het moeilijk hebben.

We motten doorlopen

Op zaterdag 11 oktober vindt de Veluweloop plaats: een estafette hardloopevenement dwars over de Veluwe. Teams van twaalf renners lopen in verschillende etappes bijna 90 kilometer hard. De Vlinderstichting loopt ook mee. Het team ‘We motten doorlopen’, samengesteld uit medewerkers van De Vlinderstichting, loopt hard voor de Veluwe! Om zo aandacht te vragen voor dit prachtige gebied en om geld in te zamelen voor onderzoek en het uitvoeren van beheermaatregelen. Zodat iedereen kan blijven genieten van de prachtige vlindersoorten die de Veluwe rijk is. Twaalf lopers, 90 kilometer, één missie. Iedere loper heeft een typische Veluwse vlinder als mascotte. Een daarvan, de gevlamde vlinder, is extra toepasselijk voor de Veluweloop en heeft daarom een ereplekje op de T-shirts van de renners gekregen. De wetenschappelijke naam van deze soort is namelijk Endromis versicolora. 'Dromos' betekent hardlopen en 'endromis' wordt gebruikt voor zowel hardloopschoenen als voor een pak dat de hardloper warm moet houden na de race. Bij de gevlamde vlinder verwijst Endromis naar het dichte harenpak op het lijf van de vlinder.

Meer informatie

• Steun het Vlinderstichting-team ‘We motten doorlopen’.

Tekst: Marjelle Molenaar, Jurriën van Deijk en Kars Veling, De Vlinderstichting
Beeld: Geert de Vries; Marian Schut; Annika Vermaat; Chris van Swaay; Jurriën van Deijk; Albert Vliegenthart; Kars Veling