Vlindereitjes bereiden mosterdplant voor op vraatzuchtige rupsen

Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]

Mosterdplanten kunnen zich wapenen tegen vraatzuchtige rupsen voordat die uit hun eitjes komen. Als de vlinders eitjes leggen komt een stofje mee dat de plant herkent, waarna een reeks aan verdedigingsmechanismen in werking treedt. Rupsen die opgroeien op planten waar eitjes op hebben gelegen, ontwikkelen zich daardoor veel minder goed dan op planten waar geen eitjes op waren gelegd. De plant blijft zelf ook fitter. Dat blijkt uit onderzoek van entomologen van Wageningen University.

Planten kunnen insecten al opmerken voordat ze er schade van ondervinden. Als het groot koolwitje (Pieris brassicae) op zwarte mosterd (Brassica nigra) eitjes legt, pikt de plant een signaalstof op van de vlindereitjes. De plant bereidt zich daarna voor op de vraatzuchtige rupsen die uit de eitjes komen. Testen met het stofje laten zien dat de rupsen die uitkomen zich daardoor niet goed ontwikkelen.

Als de rupsen aan de plant gaan knabbelen verandert in de eerste uren ook de geur die de plant normaal produceert. Die geuren kunnen sluipwespen gebruiken om de rupsen te vinden. De plantengeuren die vrijkomen verschillen tussen planten waar wel en geen eitjes op zaten.

Natuurlijke vijanden
Een natuurlijke vijand die zich meldt is de parasitaire wesp Cotesia glomerata. Die sluipwesp ontwikkelt zich in de rups en doodt uiteindelijk de planteneter. Ook een vijand van deze sluipwesp komt op de plant af, de hyperparasiet Lysibia nana die op zijn beurt de cocons van de wesp doodt. Rupsen die vreten aan door eitjes gewaarschuwde planten blijken veel meer geparasiteerd te worden door sluipwespen dan niet-gewaarschuwde planten, zo blijkt uit de studie van onderzoekster Foteini Pashalidou en haar collega’s van Wageningen University.

Zaadproductie
Een andere verrassende uitkomst van de studie ligt op het gebied van reproductie van de plant. Mosterdplanten waar het groot koolwitje eitjes op afzet en die worden aangevreten, produceren meer zaad dan de planten waar geen eitjes op belanden maar wel door rupsen zijn aangetast. Verder onderzoek moet nog uitwijzen hoe de parasitering van de rupsen door de sluipwesp precies in gang wordt gezet.

Tekst: Wageningen UR
Foto's: Henk Bosma, De Vlinderstichting; Paul van Busselen, KU Leuven