Gewone wesp Vespula vulgaris

Wat vinden wespen niet lekker ruiken?

De Natuurkalender, Wageningen University
30-MEI-2017 - Hoe houd je wespen weg van je terras? Die vraag wordt ons vaak gesteld. Op heel veel sites staan tips maar in hoeverre zijn die tips onderbouwd door onderzoek? We zijn de wetenschappelijke literatuur ingedoken om bewijzen te vinden voor wat wespen afschrikt en wat niet. Wespen blijken een groot aantal etherische oliën uit de weg te gaan.

Wespen hebben meerdere redenen om een bezoek aan ons huis, tuin of terras te brengen. Als de koningin ontwaakt uit haar winterslaap heeft ze een plaats nodig om haar nest te bouwen. Onze huizen en tuinen bieden een groot aantal geschikte plaatsen. In de opbouwfase van het nest gaan wespen op zoek naar hout waarmee ze het nest kunnen maken. Schuttingen zijn geliefde objecten. Als je goed luistert, hoor je hoe ze met hun kaken het hout los schrapen. Wespen die op zoek zijn naar hout vallen ons niet lastig.

De wespenlarven hebben vlees nodig. Hiervoor jagen de wespen op insecten en spinnen. Een nest met 5.000 werksters kan tot wel 100 duizend vliegen, steekmuggen, langpootmuggen en andere beesten per dag (!) uit de omgeving wegvangen. Nuttige beesten dus. Als ze de kans krijgen zullen ze ook vlees dat klaar ligt voor de barbecue proberen te bemachtigen.

Daarnaast hebben wespen suikers nodig. De meeste overlast van wespen ontstaat als het nest volgroeid is en het aantal larven in het nest terugloopt. Dat is meestal in de loop van augustus of in vroege jaren al eind juni of in juli. Dan krijgen de werksters geen zoetstoffen meer terug van de larven en gaan op zoek naar andere bronnen van zoetstoffen. Onze ijsjes en dranken zijn een welkome bron voor de wespen.

Afweermiddelen

Wat kun je doen om wespen uit de buurt van je terras te houden? Een bakje water met kruidnagels erin of een doorgesneden citroen of sinaasappel met kruidnagels erin zouden volgens veel websites wespen op een afstand moeten houden. Ook de geur van ammoniak zou wespen afschrikken. In hoeverre kloppen deze tips nu echt. Een duik in de wetenschappelijke literatuur geeft interessante antwoorden. Zo hebben Qing-Hi Zang en collega’s in 2012 van 21 verschillende etherische oliën met veldproeven bepaald of ze wespen kunnen afschrikken. Hiervoor hebben ze het aantal wespen in een wespenval met daarin een speciale lokstof vergeleken met het aantal wespen dat in de val kwam als er ook oliën bijgevoegd waren. Elf oliën hadden een sterk effect. Het aantal wespen in de val nam met meer dan 70% af als deze oliën toegevoegd werden. Vijf oliën zorgden voor een afname van het aantal wespen met 50 tot 70%. Vijf oliën hadden een zwak of geen effect op de wespen. Twee gecombineerde mengsels zorgden ervoor dat er vrijwel geen enkele wesp meer in de val kwam. Het ene mengsel bestond uit kruidnagel, citroengras en geranium en in het tweede mengsel zat ook nog rozemarijn.

Sterk effect (meer dan 70% vermindering in aantal wespen) Effect (tussen de 50 en 70% afname) Zwak of geen effect (minder dan 50% afname)
  • Citroengras/Cymbopogon
  • Kruidnagel
  • Geranium
  • Rozemarijn
  • Cananga odorata
  • Aarmunt/Groene munt
  • Bergthee
  • Lavendel
  • Echte salie
  • Anijsplant
  • Venkel
  • Citronella
  • Pepermunt
  • Polei
  • Tijm
  • Echte kamille
  • Patchouli
  • Eucalyptus
  • Kamfer
  • Vetiver
  • Mirre

Uit een ander onderzoek blijkt dat de vijf verschillende etherische oliën theeboom, citroengras, Myrocarpus frondosus, sinaasappelboom en zwarte peper goed werken als afweermiddel voor wespen.

Aromasteen voor het verdampen van etherische oliënIn het onderzoek van Zang werd een dosering van zo’n 30 milligram per dag gebruikt. Waarschijnlijk bepaalt de concentratie van de geurstoffen de mate waarin de afwerende stoffen werken. Zeker in de buitenlucht zal de werkelijke concentratie variëren onder invloed van bijvoorbeeld de hoeveelheid wind.

Etherische oliën lijken dus een goede manier om het aantal wespen in je omgeving te verminderen. Het zal echter nooit alle wespen weghouden dus alertheid blijft geboden. Daarbij komt dat de oliën zeer geconcentreerd zijn en in onverdunde vorm huidirritaties kunnen veroorzaken als je er mee in aanraking komt. Hou kinderen dus op afstand. Doe etherische oliën ook niet in plastic flesjes. Door weersinvloeden vervormt plastic vrij snel en kan het gaan lekken. Gebruik aardewerk of glas.

Goed geheugen

Let erop dat wespen een heel goed geheugen hebben voor waar voedsel te halen is. De geurstoffen worden minder effectief als de wespen eerst onbelemmerd van vlees of zoetstoffen hebben kunnen eten. Als je pas na langere tijd de geurstoffen plaatst, blijven wespen het nog geruime tijd proberen.

Tekst: Arnold van Vliet en Wichertje Bron, De Natuurkalender, Wageningen University
Foto's: Silvia Hellingman (leadfoto: gewone wesp); Wichertje Bron