Vlinderjaar 2023: weer minder vlinders

Door het Meetnet Vlinders weten we goed hoe het met de dagvlinders is gesteld. Er wordt al vanaf 1990 op een vaste manier geteld. Dat betekent dat je de aantallen van jaar op jaar goed kunt vergelijken.

In 2023 zijn meer dan duizend routes, verspreid door het land, op deze gestandaardiseerde manier geteld. De gegevens zijn vrijwel allemaal binnen en hoewel er door het CBS nog geen definitieve trends en indexen zijn berekend, kunnen we toch al constateren dat het een van de slechtste vlinderjaren was.

In onderstaande grafieken zien we het aantal vlinders dat er per telling wordt gezien. Duidelijk is dat – voor 2023 – in het voorjaar, tot juni rond de 20 vlinders worden geteld. In de zomerperiode loopt dat aantal sterk op tot zo’n 60 tot 80 per telling. In 2023 werden deze aantallen bij lange na niet gehaald. In het voorjaar waren er duidelijk minder vlinders. Een korte periode, begin juni, lag het aantal op het gemiddelde van de afgelopen dertig jaar, maar in juli en augustus waren veel minder vlinders te zien. September tenslotte gaf eindelijk een wat positiever beeld, want toen werden er meer vlinders geteld dan normaal in deze tijd.

Dat positieve beeld in september werd maar door een paar soorten bepaald, die het toen ‘goed deden’. Vooral groot en klein koolwitje en dagpauwoog vlogen in september meer dan gebruikelijk. Dit zijn algemene en wijd verbreide vlinders, ze zorgen dus al snel voor een groot effect op het totaal. Fluctuaties van jaar tot jaar zijn bij insecten en dus ook bij vlinders vaak groot en goede en slechte jaren zijn geen uitzondering. Weersomstandigheden spelen daar vaak een belangrijke rol in.

Als we echter per periode gaan kijken naar het aantal vlinders dat in de meetnetroutes wordt geteld, dan zien we een heel duidelijke trend. Hoe recenter de periode, hoe minder vlinders er te zien zijn. Er is sprake van een constante achteruitgang en de resultaten in 2023 passen dus goed in die trend. Deze continue achteruitgang is niet te verklaren vanuit weersomstandigheden, maar heeft te maken met het zeer intensieve gebruik van ons kleine landje. De oppervlakte natuurlijk gebied loopt terug, de kwaliteit van die overgebleven stukjes gaat ook achteruit, door onder andere stikstof en ontwatering. Daarnaast zijn die gebieden ook nog geïsoleerd door versnippering. Klimaatverandering speelt hier een steeds belangrijker rol in en ook gewasbeschermingsmiddelen, die ook tot ver buiten agrarisch gebied worden aangetroffen, kunnen negatieve invloed hebben.

Het feit dat 2023 positief werd afgesloten doet hopen dat 2024 een wat beter vlinderjaar zal worden, maar daar is absoluut geen garantie voor te geven.

Meer informatie

• Het Meetnet Vlinders is een onderdeel van het Landelijk Meetprogramma Vlinders dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en onderdeel is van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM).

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting
Grafieken: Meetnet Vlinders (NEM)