Betrokken eigenaren bij revitalisering in de Kronenbergse Bossen

De Kronenbergse Bossen hebben het zwaar en daarom werkt Gemeente Horst aan de Maas, samen met Bosgroep Zuid Nederland en Wageningen Environmental Research, mee in SUPERB, een grootschalig Europees herstelproject. Afgelopen periode zijn er rijkstrooiselsoorten aangeplant en is er steenmeel uitgestrooid. Ook op het bosgebied van particuliere eigenaren, zoals de familie Van der Beele en de familie Thijssen.

Twan Simons, specialist boom en natuurlijke gebieden bij Gemeente Horst aan de Maas: "We vonden het als gemeente belangrijk particuliere perceeleigenaren mee te nemen in het vitaler maken van de Kronenbergse Bossen. Zo zijn aangrenzende boseigenaren die voldeden aan de uitgangspunten van het project benaderd met de vraag of ze mee wilden doen. Het grote voordeel voor hen was dat ze kosteloos konden meeliften op de subsidie van het SUPERB-project. Dit was dus dé kans om met een aantal enthousiaste bosperceeleigenaren, en dus met draagvlak, samen iets super moois voor elkaar te krijgen. Daarbij is het bij het vitaler maken van onze bossen belangrijk dit in een groter geheel te zien. De Kronenbergse en bijhorende Sevenumse bossen zijn door deze ingreep nu gebiedsbreed aangepakt op zowel gemeentelijke als dus verschillende aangrenzende particulieren gronden. Een fantastisch mooi resultaat wat ons betreft!"

Een deel van de Kronenbergse Bossen is dus van Gemeente Horst aan de Maas, maar een nog groter deel is in handen van particuliere eigenaren. Die bosgebieden zijn vaak al jaren in de familie. Zo ook bij Hay en Nel Thijssen. De opa van Hay aan moederskant had een boerenbedrijf: "In die tijd hadden de meeste boerderijen hier een stuk bos dat was aangelegd voor de mijnbouw. Het waren vooral naaldbomen en het hout ervan bracht geld op. Toen mijn grootouders overleden, werd het perceel over de zeven kinderen verdeeld en ieder kreeg een lange strook van dertig meter breed. In 1992 zat dat bos in de erfenis van mijn moeder en heb ik het gekocht voor 6.000 gulden, dat is ongeveer een euro per vierkante meter. Voor mij was het vooral een stuk sentiment, want voor de houtproductie wordt het al lang niet meer gebruikt. We hebben er nooit echt iets mee gedaan, alleen opgeschoond, en natuurlijk gingen we er veel met de kinderen heen. We komen er nu nog steeds graag, ook met de kleinkinderen. Het is toch een stukje eigen natuur om te koesteren. Dus toen we de kans kregen om met het SUPERB-project mee te doen, hebben we die meteen gepakt. Ook omdat de Bosgroep zou zorgen voor de uitvoering."

"Het is bij ons in de buurt"

Bij het SUPERB-project in de Kronenbergse bossen zijn zo’n zestien particuliere eigenaren betrokken die in de buurt wonen. Ook Tuut en Ans van der Beele, die net als Hay en Nel in Sevenum wonen. Sevenum maakt deel uit van de gemeente Horst aan de Maas en ligt op fietsafstand van de Kronenbergse bossen. Bij Tuut begon het met een stuk bos van 4.500 vierkante meter net buiten het gebied: "Mijn vader had dat destijds voor 500 gulden overgenomen van zijn jachtvriend en later was ik de enige thuis die er interesse in had. Mijn vrouw Ans vond het ook belangrijk om voor het bos te zorgen en in de loop van de jaren kochten we er nog zes kavels bij in de Kronenbergse Bossen, in totaal vijf hectare. Ik werkte in die tijd bij een schildersbedrijf en van de vakantiebonnen konden we elke twee jaar een stukje bos kopen. Ook omdat het ons door de verkopers uit de buurt gegund werd en ze er dus niet de hoofdprijs voor vroegen."

Ans van der Beele licht de keuze van de aankopen verder toe: "Wij vinden de natuur heel belangrijk. Op vakantie ga je één keer en dan is het geld weg. Hier naar het bos kunnen we telkens weer gaan. Tuut gaat wel drie keer per week en hij is ook trots op ons bos. Het is echt een hobby voor ons. Zelf geef ik er rondleidingen, ook voor de bewustwording dat we beter moeten zijn voor de natuur, de diertjes en de piertjes. We hebben de natuur hard nodig en we moeten er daarom ook zuinig op zijn. Eén van onze twee dochters heeft hier nu trouwens zelf ook een stukje bos. Ze woont in Amsterdam, maar als ze hier met de kleinkinderen is, gaan ze er natuurlijk naartoe. Even een rondje lopen in het eigen bos. Dat is en blijft toch een bijzonder gevoel, dat dat stukje van jou is."

Uitnodiging om mee te doen

Tuut en Ans zijn lid van Bosgroep Zuid Nederland en daar kenden ze regiomanager Johan Arts en projectmedewerker Lisa Raats ook al van. "Toen zij met de uitnodiging kwamen voor een bijeenkomst over het project, zijn we daar naartoe gegaan. Ze vertelden toen dat ze de bossen wilden gaan 'updaten'. Ze lieten ons de plannen zien en legden uit waarom die nodig waren. Wij wisten al dat het met de dennen slecht gaat en ze hebben ook niet meer de functie waarvoor ze destijds geplant zijn. Er is meer diversiteit nodig, meer soorten bomen. En daar zou het plan voor zorgen. Wij hadden daar wel oren naar, ook omdat er subsidie voor was en we de werkzaamheden niet zelf hoefden uit te voeren. We zijn tenslotte toch een dagje ouder. De betrokken partijen kwamen ook heel deskundig en betrouwbaar over. Dat vonden we belangrijk, want we hebben in het verleden wel eens anders meegemaakt."

Ruimte voor rijkstrooisel

In de periode oktober 2023 tot en met februari 2024 zijn de plannen uitgevoerd. Volgens Hay was het project heel mooi, stap voor stap opgebouwd: "Eerst kwam Lisa Raats van de Bosgroep kijken en heeft ze duidelijk uitgelegd wat er zou gaan gebeuren. Er zijn bodemmonsters genomen en er zijn dennen gedund om een beetje ruimte te maken. Vervolgens is er met een helikopter steenmeel verspreid en daarna zijn er nieuwe boompjes aangeplant. Bij ons zijn er veertien verschillende soorten geplant. In totaal achttien groepjes van vijf, dus wel negentig stuks. Ik kijk er echt naar uit om het te gaan zien groeien. Her en der zie je nu al dat er knoppen aan de jonge takken komen." 

Tuut van der Beele vond het wel zonde dat er ook wat bomen gekapt moesten worden: "Ik vind iedere boom die om gaat jammer, maar soms moet je nu eenmaal ruimte maken. De boom die hier stond (zie onderstaande foto), is verkocht voor de oorspronkelijke prijs van 35 cent, met een speciaal doel: het hout is als blijvende herinnering gebruikt voor een takkenkruis. En we hebben er ook heel mooie soorten voor teruggekregen: berken, boswilgen, esdoorn, haagbeuk, hazelaars, vlier, sleedoorn, zoete kers en nog veel meer verschillende, die zorgen voor de nodige diversiteit en vitaliteit van het bos."

Mineralen voor de bodem

Tijdens het SUPERB-project in de Kronenbergse Bossen is er zestig hectare aan rijkstrooiselsoorten aangeplant en er is ook op zeventig hectare steenmeel uitgestrooid. Steenmeel is fijngemalen gesteente dat in zo’n vijftien jaar tijd langzaam afbreekt en hierbij de ontbrekende mineralen aan de arme zandbodem van de Kronenbergse Bossen toevoegt. Het steenmeel is uitgestrooid met een helikopter. Daarvoor waren de bossen dan ook even afgesloten.

Nel Thijssen: "Dat stond van tevoren al duidelijk in de weekbladen, dus de meesten wisten er wel van. Alles werd goed gecommuniceerd en iedereen in de buurt vond het prima. Natuurlijk is er altijd wel iemand die het onnodig vindt, maar we kregen vooral veel spontane, positieve reacties met foto’s en filmpjes van de helikopter met de vraag 'dat is toch bij jullie?' Zelf zijn we een dag later ook meteen even in ons bos gaan kijken. We wilden er snel bij zijn om het grijs-blauwe steenmeel te zien, want Lisa had gezegd dat het na de eerste regenbui al weg zou zijn. En dat was ook zo. Nu gaat het zijn werk doen. Ze zeggen dat het vijftien jaar werkt, dus dat is nog even afwachten. We vinden het vooral heel spannend wat er gaat gebeuren en wat we er de komende jaren van gaan zien. We zijn nu in ieder geval al heel blij met het project. Vooral ook door de deskundigheid waarmee het is opgepakt. Het gaat er uiteindelijk om dat onze Limburgse bossen behouden blijven, zodat onze kinderen en kleinkinderen er nog van kunnen genieten."

Lees verder: persoonlijke verhalen vanuit de Bosgroepen

Als een vereniging van, voor en door leden, vinden de Bosgroepen het belangrijk de verhalen van die leden te delen en zo ook andere leden en geïnteresseerden weer te inspireren. Lees bijvoorbeeld ook eens het interview met Judith Schrijvers die op de landbouwgrond van haar oma meer ruimte creëerde voor natuur: Landgoed Postel: van landbouwgrond naar natuur.

Tekst: Marrie Hoedelmans, Bosgroepen
Beeld: Marrie Hoedelmans; Archief; Lisa Raats; Nel Thijssen; Tuut van der Beele