Eerste Aziatische sluipwespen uitgezet tegen suzuki-fruitvlieg
Wageningen Plant Research“Op verschillende locaties in Midden-Nederland laten we sluipwespen van de soort Ganaspis kimorum los. Deze sluipwesp komt uit Azië en is daar een belangrijke natuurlijke vijand van de suzuki-fruitvlieg.” De sluipwespen werden in april vanuit Zwitserland naar Nederland gehaald en in het WUR-lab in Randwijk vermeerderd. De wespjes worden nu uitgezet op plekken met veel wilde bramen en andere rijpend fruit, favoriete broedplaatsen van de suzuki-fruitvlieg. De onderzoekers verwachten dat de sluipwespen zich daar voortplanten op suzuki-larven en zich geleidelijk verspreiden. Uiteindelijk moet dit leiden tot een kleinere suzuki-populatie en minder druk op de fruitteelt. De introducties gaan door tot in 2026, op meerdere plekken in Nederland.
Strenge regels voor introductie
“Het uitzetten van insecten is streng gereguleerd”, benadrukt Helsen. “Ganaspis kimorum is jarenlang onderzocht in laboratoria in Zwitserland en andere landen. Deze wesp is erg effectief tegen de suzuki-fruitvlieg en laat andere, inheemse insecten met rust.” In 2024 diende Wageningen University & Research een uitgebreid toelatingsdossier in. Op basis hiervan gaf de Nederlandse overheid begin dit jaar toestemming voor een gecontroleerde introductie.
Exotisch vliegje is plaag voor fruittelers
De suzuki-fruitvlieg (Drosophila suzukii) komt oorspronkelijk uit Azië en werd in 2008 via fruit naar Europa en de Verenigde Staten gebracht. In Nederland werd de soort in 2012 voor het eerst gezien. Anders dan onze eigen fruitvliegen legt het vrouwtje haar eitjes in rijpend, zacht fruit dat nog heel is, zoals kersen, aardbeien en frambozen. De larven eten het fruit van binnenuit op, waardoor het snel rot en niet meer eetbaar is. Het Nederlandse klimaat – vochtig met zachte winters en milde zomers – is ideaal voor deze fruitvlieg. Daardoor is deze exoot een vervelende plaag voor fruittelers en volkstuineigenaren.
Slimme sluipwesp weet larven te vinden
De vrouwtjes van de uitgezette Aziatische sluipwespen leggen hun eieren in jonge suzuki-larven die in het fruit zitten. Ze zoeken hiervoor actief naar rijpend fruit dat nog aan de struik of boom hangt. Terwijl ze over de vrucht lopen, gebruiken ze hun antennes en legboor om larven in de vrucht op te sporen. Zodra ze er een aantreffen, steken ze hun legboor door de schil en leggen een ei in de larve. Die ontwikkelt zich daardoor niet tot fruitvlieg, maar tot een nieuwe sluipwesp.
Suzuki-fruitvlieg is Europese sluipwespen te slim af
Europese sluipwespen kunnen de suzuki-fruitvlieg nauwelijks bestrijden. Zij zoeken hun prooien vooral op de grond, waar de larven van inheemse fruitvliegen zich ontwikkelen in rottend fruit of plantaardig afval. De suzuki-fruitvlieg, die juist in intact fruit aan struiken en bomen zit, wordt zo bijna niet gevonden. Bovendien hebben suzuki-larven een afweersysteem dat de eieren van Europese sluipwespen herkent en inkapselt, zodat ze zich niet ontwikkelen. Ganaspis kimorum weet dit afweersysteem te omzeilen en vindt de larven juist in fruit dat nog aan de plant hangt.
Goede overlevingskansen voor sluipwesp
Ganaspis kimorum komt in grote delen van Azië voor, ook in gebieden met een klimaat dat vergelijkbaar is met dat van Nederland. Daarom verwachten de onderzoekers dat de sluipwesp hier kan overwinteren. Omdat de wesp afhankelijk is van suzuki-larven, worden de loslatingen gedaan op plekken waar langdurig rijpend fruit is – en dus ook een stabiele populatie fruitvliegen. Komend jaar wordt op deze locaties onderzocht of de sluipwesp zich heeft kunnen vestigen.
Geen wondermiddel, wel belangrijke stap
Is daarmee het suzuki-probleem opgelost? “Nee”, zegt Helsen: “Deze fruitvlieg heeft zich wereldwijd kunnen vestigen omdat er buiten Azië geen natuurlijke vijanden zijn. In Nederland groeien meer dan vijftig plantensoorten waarop de vlieg kan leven. Daardoor kan de soort zich overal in het landschap voortplanten. Dit maakt dat er een continue stroom van vliegen naar de boomgaarden is, waardoor bestrijding lastig is. Door nu een gespecialiseerde natuurlijke vijand in te zetten, kan de groei van de suzuki-fruitvlieg worden afgeremd. Dit helpt de druk op teelten te verlagen, maar extra maatregelen in de gewassen blijven nodig.”
Eerste Aziatische sluipwespen uitgezet tegen suzuki-fruitvlieg (Bron: Wageningen Plant Research)
Toepassing in de fruitteelt
In de toekomst kunnen sluipwespen mogelijk ook direct in fruitgewassen worden ingezet als onderdeel van een duurzame plaagbestrijding. In de glastuinbouw gebeurt dit al succesvol bij andere plagen. Voor toepassing in de fruitteelt is het belangrijk dat de sluipwespen efficiënt en betaalbaar kunnen worden gekweekt. Wageningen University & Research onderzoekt dit samen met Koppert, producent van biologische bestrijders. Het gebruik van natuurlijke vijanden, zoals sluipwespen, sluit aan bij de bredere zoektocht naar groene alternatieven voor chemische gewasbescherming.
Het Publiek-Private Samenwerkingsproject (PPS) 'Klassieke biologische bestrijding van Drosophila suzukii' wordt gefinancierd door Topsector T&U, NFO-FRUITVOORUIT.NL, Koppert B.V., Bakker Barendrecht en provincie Gelderland.
Tekst: Wageningen Plant Research, Wageningen University & Research
Beeld: Herman Helsen, Wageningen University & Research; Wageningen Plant Research