Rewilding de Doggersbank: poging voor nieuwe riffen in kraamkamer Noordzee

De Doggersbank is een grote, ondiepe zandbank in het midden van de Noordzee, ongeveer ter grootte van België, verspreid over de wateren van het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Duitsland en Denemarken. Het gebied staat bekend als het ecologische hart van de Noordzee. Het is een belangrijke kraamkamer en een enorm voedselrijk gebied voor talloze iconische Noordzeesoorten, zoals dwergvinvissen, bruinvissen, grijze zeehonden, jan-van-genten en papegaaiduikers. Ondanks haar beschermde status in het Britse, Nederlandse en Duitse deel, wordt het ecosysteem ernstig bedreigd door onder meer industriële visserij, energiewinning en intensieve scheepvaart.

Daarom lanceert een internationale coalitie, geleid door Stichting Doggerland, het nieuwe 'Rewilding Dogger Bank Seascape Programme'. De coalitie bestaat uit de Atlantic Technological University (ATU) in Ierland, Blue Marine Foundation in het Verenigd Koninkrijk, BUND in Duitsland, WWF in Denemarken, en ARK Rewilding, de Ambassade van de Noordzee en Stichting Doggerland in Nederland. Het initiatief krijgt financiering van het Endangered Landscapes & Seascapes Programme en andere fondsen, en start deze zomer officieel. De komende jaren gaat de coalitie aan de slag met effectieve bescherming van het zeegebied en een ambitieus plan voor rewilding van de Doggersbank. Het herstellen van riffen vormt daarvan een belangrijk onderdeel. Ook werkt de coalitie aan betere vertegenwoordiging van de Noordzee-ecosystemen in het politieke, publieke en juridische domein via de 'School of Dogger Bank'.

Emilie Reuchlin, directeur van Stichting Doggerland: “Maar al te vaak zien we dat ecosystemen ver op zee worden genegeerd – wat we niet kunnen zien, houdt ons niet bezig. Natuurorganisaties vragen al sinds de jaren negentig om bescherming van de Doggersbank en de opgave om dit ecosysteem te herstellen is enorm. Het gebied is steeds verder verschraald in de afgelopen eeuwen. Door menselijk handelen verdwenen de vleet, paling, steur, tonijn, noordkromp en paardenmossel er al. En van de natuurlijke diversiteit van de Doggersbank-zeebodem met grof zand, klei, modder, veen, stenen, en koraal- en schelpdierriffen die er van nature voorkomen, bleef ook weinig over. Met dit grootschalige programma hebben we eindelijk de kans om verdwenen soorten terug te brengen en leefgebieden te herstellen op de Doggersbank.”

Rifbouwers aan het werk

ARK Rewilding Nederland werkt mee aan de ontwikkeling van nieuwe riffen. ARK’s jarenlange ervaring met rewilding op zee (seawilding) in verschillende omstandigheden legt daarvoor een goede basis. Roos Bol, projectleider bij ARK: “Paardenmosselen leefden van oorsprong op de Doggersbank. Zij passen in dit ecosysteem. We gaan onderzoeken of we die hier als rifbouwende soort kunnen terugbrengen.” De paardenmossel (Modiolus modiolus) wordt gemiddeld zo’n 50 jaar oud, met uitschieters naar 70 jaar. Dat is een stuk ouder dan de gewone mossel (Mytilus edulis), die gemiddeld 5 tot 10 jaar oud wordt. Paardenmosselen worden ook een stuk groter en kunnen langlevende riffen vormen. Ze creëren een hotspot van biodiversiteit: voedsel voor krabben en kreeften, een schuilplaats voor jonge vissen, en houvast voor koralen en anemonen. Als filteraars zuiveren paardenmossels het water en stabiliseren ze de zeebodem, waardoor koolstof voor lange tijd wordt vastgelegd. Daarmee vormen deze riffen ook een klimaatoplossing. Bol: “Het is belangrijk dat de onderwaternatuur op de Doggersbank eindelijk de rust en ruimte krijgt om zichzelf te ontwikkelen en herstellen. Dat de natuur er rijker en krachtiger van wordt, is zeker. Maar wat er precies zal ontstaan en hoe dat eruitziet, gaan we merken. Dat is het mooie van rewilding!”

Stem van de zee

De Ambassade van de Noordzee is ook een Nederlandse partner in de coalitie. Directeur Thijs Middeldorp: “De Doggersbank is net als de Noordzee een levend lichaam en verdient als politiek persoon een betere plek aan de onderhandelingstafel. Om te ontdekken hoe dat kan, organiseren we onder de noemer 'School of Dogger Bank' een onderzoeks- en verbeeldingsprogramma.” Met deze School biedt het project een vrije ruimte en lerende gemeenschap die met verschillende onderzoeken, acties en ontwerpen aan de slag gaat. Zo gaan ze op zoek naar oude en nieuwe verhalen die de Doggersbank tot leven wekken in de verbeelding van mensen, en naar manieren om de Doggersbank onderdeel te maken van het publieke debat. Daarvoor gaan ze samenwerken met uiteenlopende maatschappelijke-, culturele- en kennisinstellingen, zoals Museum Panorama Mesdag in Den Haag. Middeldorp: “De School of Dogger Bank en de andere Doggersbank-activiteiten geven het democratisch gesprek over de Noordzee en Doggersbank een impuls.”

Tekst: ARK Rewilding Nederland
Beeld: Joost van Uffelen (leadfoto: jan-van-gent); Stichting Doggerland; Oscar Bos; Jose M Farinas-Franco