Samen sterker: deze zeven bijenlandschappen krijgen vorm, deel 2

Hollandse Bijenlinies: erfgoed en biodiversiteit hand in hand

Langs de historische verdedigingslinies in Utrecht groeit een nieuw landschap voor bijen. Het project Hollandse Bijenlinie combineert cultuurhistorie met natuurontwikkeling. Tussen forten, dijken en linies ontstaan bloemrijke verbindingen die wilde bijen en andere insecten nieuwe leefruimte bieden. Dit project van Landschap Erfgoed Utrecht richt zich op 16 van de 34 forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en omvat verschillende fasen, waaronder inventarisatie van de aanwezige bijen, het opstellen van rapporten met aanbevelingen voor beheer en behoud, en het uitvoeren van concrete actieplannen om de bestuiverhabitats te versterken.

Eerste resultaten

De subsidie die het project via het Deltaplan Biodiversiteitsherstel kreeg, is bedoeld voor de tweede fase van het project, die in 2025 begon. Maar het gehele project loopt sinds 2024. Er zijn dan ook al meerdere resultaten geboekt:

• Beheerders hebben trainingen gevolgd om hun terreinen biodiverser te beheren.
• Een speciale cursus voor terreinbeheerders werd met een 8,7 beoordeeld.
• De excursie voor omwonenden en belangstellenden was volgeboekt (twintig personen) en werd gewaardeerd met een 7,8!
• De educatieve lijn van het project is volop in ontwikkeling.

De komende tijd wordt verder gewerkt aan het vergroten van bloemrijke leefgebieden langs de linies. Daarnaast staan meer educatieve activiteiten en samenwerking met bewoners en bezoekers op de agenda.

Verbindingsbijenlint Veluwezoom: samen werken aan robuuste verbindingen

Rondom de Natura 2000-gebieden in de regio Veluwezoom wordt door Stichting Vitale Biotopen hard gewerkt aan bloemrijke verbindingen voor wilde bijen en andere bestuivers. Het project Verbindingsbijenlint richt zich op het versterken van migratiemogelijkheden tussen natuurgebieden en het omliggende boerenland. Het doel: een robuust netwerk waarin bestuivers zich veilig kunnen verplaatsen, foerageren en nestelen. Wat dit project bijzonder maakt, is de breedte van de samenwerking. Verschillende organisaties, van natuurverenigingen en gemeenten tot kwekerijen, werken samen aan een gedeelde ambitie.

Eerste resultaten

Hoewel de start door de definitieve projectaanvraag iets vertraagd was, is er inmiddels een hoop in gang gezet en bereikt:

• De basis voor de aanleg van de vier geplande bijenlinten is gelegd.
• Er is een vijfde bijenlint toegevoegd aan het oorspronkelijke plan tussen twee Natura 2000-gebieden in Dieren die dicht bij elkaar liggen. Dit lint is al zo goed als klaar.
• Er zijn achttien toezeggingen van bewoners in Rhenen die met hun particuliere tuin mee willen doen aan het bijenlint.
• Werkgroepen zijn gevormd met steunorganisaties en betrokken partners.
• De eerste communicatie richting bewoners en geïnteresseerden is gestart via websites en nieuwsbrieven.

De komende periode staan de daadwerkelijke aanleg van de bijenlinten en publieksactiviteiten centraal. In het najaar wordt er uitgebreid aandacht besteed aan het project via media en publieksbijeenkomsten. Daarmee komt het versterken van bestuiverhabitats nadrukkelijk in beeld bij zowel lokale bewoners als de bredere regio. 

BoerenBijenOases: landbouw en natuur als bondgenoten

In het Binnenveld en op landgoed Kernhem werken gemeente Ede, boeren en natuurorganisaties samen aan het creëren van bloemrijke oases voor wilde bijen en andere bestuivers op het boerenland. Het project BoerenBijenOases wil laten zien hoe landbouw en biodiversiteit elkaar kunnen versterken, juist in een agrarisch landschap.

Het mooie aan dit project is de intensieve samenwerking met boeren. In het Binnenveld en op Kernhem is samengewerkt aan een eerste inrichtingsplan. BoerenNatuur Veluwe speelt hierin een belangrijke rol: door kennis en praktijk te verbinden, ontstaan plannen die niet alleen goed zijn voor bestuivers, maar ook passen binnen de bedrijfsvoering.

Eerste resultaten

De subsidie via het Deltaplan Biodiversiteitsherstel ondersteunt de uitvoering van de plannen. Inmiddels is het eerste inrichtingsplan afgerond en zijn concrete stappen gezet:

• De samenwerking met boeren is formeel vastgelegd en uitgebreid.
• De contouren van bloemrijke bijenoases zijn in beeld gebracht.
• Het inrichtingsplan voor landgoed Kernhem is af en de realisatie start in het najaar 2025. Op het perceel wordt bijenlandschap ingericht met zoveel mogelijk facetten die als voorbeeld kunnen dienen voor andere boeren, maar ook voor inwoners.
• Een zorgboerderij in de gemeente gaat met cliënten insectenhotels maken van gerecycled hout voor landgoed Kernhem.
• Er is ervaring opgedaan met het maken van een kansenkaart. Dat bleek een uitdaging: er lopen in het gebied ook andere processen rondom kansen voor bijvoorbeeld groenblauwe dooradering. In het najaar is er een afstemmingsoverleg om dubbel werk te voorkomen.

Kortom, er gebeurt een hoop. De uitdaging waar dit project tegenaan loopt, is dat een bijenlandschap uit verschillende onderdelen bestaat. Wanneer een boer een ANLb-pakket wil afsluiten voor beheervergoedingen, is dit ingewikkeld, want die pakketten zijn vaak voor één onderdeel bedoeld. Dit is vooralsnog een beetje puzzelen dus!

De volgende fase staat in het teken van het daadwerkelijk inrichten van de eerste percelen. Daarmee ontstaan de eerste zichtbare oases in het boerenland, die als stapstenen fungeren voor wilde bijen en andere insecten. 

Soortenrijk bufferlandschap in ontwikkeling in het Vechtdal

Langs de Overijsselse Vecht en de Ommermars (stroomdalontwikkelingsgebied) wordt door Streektuinen, tevens partner van het Deltaplan, gewerkt aan een soortenrijk bufferlandschap dat natuur, landbouw en waterkwaliteit met elkaar verbindt. Het project Soortenrijk bufferlandschap & verbinding Vechtdal Natura 2000 heeft twee doelen: het robuuster maken van lokale biodiversiteit en het realiseren van ecologische verbindingen tussen natuurgebieden en omliggend agrarisch gebied. Ze leggen hiertoe 83(!) ecologische stapstenen aan, van verschillend formaat.

Een belangrijke succesfactor van dit project is de sterke lokale betrokkenheid. Bewoners en organisaties in de omgeving leveren waardevolle kennis en inzet, waardoor het project stevig in de regio is verankerd. De verbinding tussen agrarisch gebruik en natuurontwikkeling staat daarbij centraal.

Eerste resultaten

Het project loopt op schema en laat in korte tijd al veel zien:

• De eerste 25 ecologische stapstenen zijn gerealiseerd, goed voor circa 500 autochtone streekplanten die inmiddels de grond in zijn gegaan.
• De eerste bijenmonitoring verloopt succesvol. Er zijn al zo’n dertig soorten wilde bijen vastgesteld, naast tientallen andere bestuivende insecten, met name zweefvliegen.
• In het najaar volgen de eerste streekeigen bloemenweides, en vanaf november worden ook struwelen en struweelhagen aangeplant.
• Monitoring is gestart op eerder gerealiseerde stapstenen om de effecten goed te kunnen volgen.

De komende periode wordt de aanleg van de bufferstroken en verbindingen verder uitgebreid. Daarmee ontstaat een fijnmaziger netwerk dat bestuivers meer ruimte en overlevingskansen biedt.

Streektuinen heeft een leuke video gemaakt over de voortgang van het project:

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

Verbindende streektuinen in het Vechtdal (Bron: Streektuinen)

Meer informatie

• In het natuurbericht van 27 september 2025 Samen sterker: deze zeven bijenlandschappen krijgen vorm, deel 1 zijn de andere drie projecten aan bod gekomen.
• De subsidie werd mede mogelijk gemaakt door de Nationale Bijenstrategie, een initiatief van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN). Het Deltaplan beoordeelde alle aanvragen zorgvuldig.
• We zijn als Deltaplan Biodiversiteitsherstel trots om dit soort initiatieven te kunnen ondersteunen en uitlichten. Houd onze website in de gaten voor een update over deze en andere interessante projecten die bijdragen aan biodiversiteitsherstel in Nederland.

Tekst: Deltaplan Biodiversiteitherstel
Beeld: hannelorededecker, Pixabay (leadfoto: gehoornde metselbij); Streektuinen